ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ κ. ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ
γιά τήν Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2024
Ἀγαπητοί μου πατέρες καί ἀδελφοί, Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Ἡ σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπή ἀνήκει στὴν Α’ πρὸς Κορινθίους ἐπιστολὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ἡ Κόρινθος ἦταν μία ἀπὸ τὶς σημαντικότερες, πλουσιότερες καὶ ἰσχυρότερες πόλεις τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος. Στὴν ἔνδοξη ἱστορία της ἔδωσε τέλος ἡ καταστροφή της ἀπὸ τοὺς Ρωμαίους, ἑκατόν πενῆντα (150) χρόνια περίπου πρὶν τὴν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ. Τὸ ἔτος 44 π.Χ., ὁ Ἰούλιος Καίσαρας τὴν ἐπανίδρυσε καί, σταδιακά, ἔγινε ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα ρωμαϊκὰ λιμάνια τῆς Μεσογείου.
Κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ἡ Κόρινθος ἦταν μία νεόκτιστη ρωμαϊκὴ πόλη. Οἱ κάτοικοί της εἶχαν πλοῦτο, μιλοῦσαν ἑλληνικὰ καὶ λατινικὰ καὶ στοὺς δρόμους της συνωστίζονταν ἔμποροι, ἐπαγγελματίες καὶ διανοούμενοι ἀπὸ ὅλες τὶς φυλὲς τοῦ τότε γνωστοῦ κόσμου. Ὑπῆρχαν ναοὶ ὅλων τῶν θρησκειῶν, ἐνῷ στὶς σχολὲς καὶ στὰ ἀρχοντικά τῆς πόλης διδάσκονταν διάφορα φιλοσοφικὰ συστήματα καὶ μυστηριακὲς θρησκεῖες. Ἡ κορινθιακὴ κοινωνία ἀναζητοῦσε τὴν καλοπέραση, σπαταλοῦσε τὸν χρόνο της στὴν ἐπίδειξη τοῦ πλούτου καὶ ζοῦσε χωρὶς ἠθικοὺς φραγμούς.
Σὲ αὐτὴν τὴν ἀχαλίνωτη καὶ ἐπιφανειακὴ κοινωνία ἔρχεται ὁ Ἀπόστολος Παῦλος νὰ κηρύξει τὸ μήνυμα τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ, κατὰ τὴν δεύτερη περιοδεία του. Παρέμεινε ἐκεῖ 18 μῆνες, ἀπευθυνόμενος σὲ κάθε εἴδους ἀκροατήριο: στοὺς συμπατριῶτες του Ἑβραίους, στοὺς ἑλληνομαθεῖς διανοούμενους, στοὺς ἁπλοὺς ἀνθρώπους. Δυστυχῶς, ἡ Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου παρουσίασε πολλὰ καὶ δύσκολα προβλήματα, τὰ ὁποῖα ἄρχισαν σχεδὸν ἀμέσως μετὰ τὴν ἀναχώρησή του. Πολύ σύντομα, ἡ Ἐκκλησία διασπάστηκε καὶ δημιουργήθηκαν ὁμάδες, οἱ ὁποῖες διαπληκτίζονταν γιὰ τὸ ποιὸς εἶναι ὁ σημαντικότερος Ἀπόστολος. Πολὺ σύντομα, ἐπίσης, ἡ χαλαρὴ ἠθικὴ συμπεριφορὰ ἔβαλε σὲ κίνδυνο τὸ ἠθικὸ πλαίσιο τῆς Ἐκκλησίας. Παράλληλα, οἱ προερχόμενοι ἀπὸ τούς Ἑβραίους Χριστιανοὶ συνέχισαν νὰ ὑπονομεύουν τὸ ἔργο τοῦ Παύλου, διδάσκοντας πὼς ἡ ἑβραϊκὴ περιτομὴ εἶναι ἀπαραίτητη γιὰ τοὺς Χριστιανοὺς ποὺ προέρχονταν ἀπὸ τὰ ἄλλα ἔθνη.
Στὴν πρώτη ἐπιστολὴ τοῦ Παύλου πρὸς τοὺς Κορινθίους ἀποκαλύπτεται ἡ ἀπογοήτευσή του γιὰ τὴν συμπεριφορά τους. Στὸ τέλος ὅμως ἐπιστρατεύει πάλι τὸ πατρικό του ὕφος καὶ τοὺς καλεῖ σὲ μία ὑπέροχη πνευματικὴ ἀποστολή: Νὰ ἀπαρνηθοῦν τὴν διχόνοια, νὰ ἀντισταθοῦν στὴν ἠθικὴ παραλυσία καὶ νὰ καταστήσουν τὴν ἀγάπη ὡς τὸν βασικὸ παράγοντα καὶ τὸ ἀκλόνητο θεμέλιο τῆς ζωῆς τους.
«Πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω», τούς γράφει.
Δηλαδή, «Ὅσα λέγετε καὶ ὅσα κάνετε νὰ γίνονται πάντα μὲ ἀγάπη».
Ἴσως, γιὰ ἐμᾶς, ἡ ἀγάπη νὰ ἀποτελεῖ μία εὔκολη λέξη, πού, συνήθως, τὴν χρησιμοποιοῦμε γιὰ νὰ ἐκφράσουμε μία καλή συμπεριφορά, ἕνα ἐνδιαφέρον καὶ μία προθυμία νὰ συμπαρασταθοῦμε στὸ πρόβλημα τοῦ συνανθρώπου μας.
Γιὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, ὅμως, ἡ λέξη αὐτὴ προέρχεται ἀπὸ βαθὺ πόνο γιὰ τὰ σχίσματα καὶ τὴν διχόνοια ποὺ ἐπικρατοῦσε στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κορίνθου. Γιὰ ἐκεῖνον, ἡ ἀγάπη ἀποτελεῖ οὐσιῶδες συστατικό τῆς Ἐκκλησίας, διότι συνδέεται ἀπόλυτα μὲ τὴν ἑνότητά της. Ὅπως ὁ Παῦλος, ἔτσι καὶ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, γνωρίζουν πὼς ὁ ἐγωισμὸς καὶ ἡ φιλαυτία ἀποτελοῦν διαρκεῖς πειρασμοὺς καὶ εὐθύνονται γιὰ τὶς βαθύτερες καὶ τὶς πιὸ ἐπώδυνες πληγὲς τῆς Ἐκκλησίας σὲ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς ἱστορίας της. Ἀλλὰ καὶ στὴν δική μας ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποία ἡ μοναξιά, ὁ πόνος καὶ ὁ φόβος θὰ ἔπρεπε νὰ ὁδηγοῦν σὲ ἀκόμη μεγαλύτερη ἑνότητα, ἡ διχόνοια καὶ τὰ σχίσματα, ἀκόμη καὶ μέσα στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας, ἀφήνουν τὶς ψυχὲς ἔρημες, διψασμένες καὶ ἀπελπισμένες.
Ἡ ἀγάπη ποὺ προτείνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος δὲν εἶναι ἐπιφανειακή, οὔτε στηρίζεται μόνο στὰ συναισθήματα. Ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν μιλᾷ γιὰ τὴν βαθιὰ ἀγάπη, ποὺ μπορεῖ καὶ ἀπελευθερώνει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν ἰδιοτέλεια καὶ τὸν ὑπολογισμό, τὴν ἀγάπη ποὺ δὲν ἀποτελεῖ ἀνθρώπινο κατόρθωμα, ἀλλὰ καρπὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως ὁ ἴδιος γράφει στὸ 5ο κεφάλαιο τῆς ἐπιστολῆς του πρὸς τοὺς Γαλάτες. Πώς μπορεῖ, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος νὰ τὸ ἀποκτήσει; Μόνον μὲ ἕναν τρόπο: Βάζοντας προτεραιότητα στὴν ζωὴ του τὴν θερμὴ σχέση μὲ τὸν Χριστὸ καὶ ζωντας μὲ ὁλόθερμη πίστη καὶ εἰλικρινῆ ταπείνωση τὴν μυστηριακὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ Σῶμα Χριστοῦ μέσα στὴν ἱστορία. Αὐτὴ ἡ σχέση μὲ τὸν Κύριο ἀποτελεῖ τὸν μοναδικὸ δρόμο πρὸς μία ζωὴ ἁγιότητας καὶ γνήσιας ἀγάπης πρὸς τὸν ἀδελφό μας. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, στὸ τέλος τῆς σημερινῆς περικοπῆς, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἶναι ἀπόλυτος καὶ ξεκάθαρος: «Ὅποιος δὲν ἀγαπᾷ τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνήκει στὴν Ἐκκλησία».
Ποιὸ εἶναι τὸ συμπέρασμα αὐτοῦ τοῦ ἐπιγραμματικοῦ ἀλλὰ καὶ τόσο ἀποκαλυπτικοῦ λόγου; Ἕνα καὶ μοναδικό: Ὅποιος δὲν ἀγαπᾷ τὸν Χριστὸ καὶ τὸ θέλημά Του εἶναι ἀδύνατο νὰ ἀγαπήσει ἀληθινὰ τοὺς συνανθρώπους του. Μόνο ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος, τοῦ ὁποίου ἡ καρδιὰ ἔχει πλημμυρίσει ἀπὸ τὸ φῶς τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ εἶναι σὲ θέση νὰ βιώσει τὴν πλήρη καὶ ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη, χωρὶς ὑπολογισμοὺς καὶ προσωπικὸ συμφέρον. Ἀντίθετα, χωρὶς τὸ φῶς αὐτό, ἡ ἀνθρώπινη ἀγάπη περιορίζεται ἁπλῶς σὲ μία εὐγενικὴ συμπεριφορὰ καὶ σὲ μία πρόθυμη διάθεση ἀλληλοβοήθειας. Ποτὲ ὅμως δὲν θὰ καταφέρει νὰ ξεπεράσει τὰ ἀνθρώπινα ὅρια καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸ παράδειγμα τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ, μιᾶς ἀγάπης ποὺ φτάνει στὴν ἀπόλυτη αὐταπάρνηση καὶ τὴν ὁλοκληρωτικὴ θυσία.
Ἀδελφοί μου, Ἡ Κόρινθος, στὴν ὁποία κήρυξε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πρὶν 2.000 χρόνια, ἀποτελεῖ μικρογραφία τῆς δικῆς μας κοινωνίας. Ὅπως τότε, ἔτσι καὶ σήμερα, οἱ ἄνθρωποι, περιμένουν τὴν εὐτυχία νὰ προέλθει ἀπὸ τὸν πλοῦτο καὶ τὰ ὑλικὰ ἀγαθά. Ἡ ψυχή, ὅμως, συνεχίζει νὰ διψᾷ γιὰ σχέσεις ἀληθινῆς ἀγάπης. Σέ τακτά χρονικά διαστήματα στοὺς σημερινοὺς ἀνθρώπους, ἐμφανίζονται καὶ κάποιες πνευματικὲς ἀνησυχίες, στὶς ὁποῖες ἔρχονται νὰ ἀπαντήσουν φιλοσοφικὲς θεωρίες, θολὰ ὁράματα, καθὼς καὶ ἀπόψεις «φωτισμένων», ὑποτίθεται, καθοδηγητῶν τοῦ διαδικτύου. Ποτέ ἄλλοτε δὲν ὑπῆρξαν τόσες πολλὲς διαθέσιμες ἀπαντήσεις στὰ μεγάλα ἐρωτήματα τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὸ νόημα τῆς ζωῆς. Οἱ ἄνθρωποι ὅμως ἐξόρισαν τὸν Χριστὸ ἀπ΄ τὴν ζωή τους. Γι΄ αὐτὸ καί, ποτὲ ἄλλοτε, δὲν ὑπῆρξε στὸν κόσμο τόση ἀπελπισία, τόση σκληροκαρδία καὶ τόσος φόβος.
Σὲ αὐτὸν τὸν ταλαιπωρημένο κόσμο μας, ἀντηχεῖ ἡ φωνὴ τοῦ Παύλου, ἡ ὁποία μᾶς καλεῖ νὰ ἐγκαταλείψουμε τὶς ψευδαισθήσεις γιὰ τὴν παντοδυναμία τοῦ τεχνολογικοῦ μας πολιτισμοῦ καὶ νὰ στραφοῦμε πρὸς τὸν Νικητὴ τοῦ θανάτου καὶ τὴ μοναδικὴ Πηγὴ τῆς ἀληθινῆς καὶ γνήσιας ἀγάπης.
Μόνον ἐὰν οἱ ἄνθρωποι ἀνοίξουν τὴν πόρτα τῆς καρδιᾶς τους καὶ ὑποδεχθοῦν τόν Κύριο, μόνο ἐὰν στὴν ψυχὴ τοῦ καθενός μας ἀκουστεῖ ἡ ὑπέροχη φράση τῆς σημερινῆς περικοπῆς «Μαρὰν ἀθά», ποὺ σημαίνει «Ὁ Κύριος θὰ ἔλθει», μόνον τότε ἡ κοινωνία μας θὰ ξεπεράσει τὴ βία, τὸ ψέμα καὶ τὴν ὑποκρισία ποὺ τὴν πληγώνει καὶ θὰ ξαναβρεῖ τὴν γαλήνη, τὴν εἰρήνη καὶ τὴν ἑνότητα ποὺ τόσο ἔχουμε ἀνάγκη ὅλοι μας. Ἀμήν.
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ