…Ο μακάριος και αθώος γέροντας παπά Νικόλας… έζησε χαρούμενος σαν νάτανε παιδάκι, «εν ιλαρότητι», μ’ όλες τις πίκρες που πέρασε, επειδή είχε μέσα του το Πνεύμα το Άγιον, που λέγεται Παράκλητος, δηλαδή Παρηγορητής, γιατί όποιος είναι φωτισμένος απ’ αυτό, έχει την παρηγοριά που νικά όλες τις πίκρες, κι αχτινοβολά το πρόσωπό του. Σ’ αυτόν η περιφρόνηση γίνεται ευπρόσδεκτη με χαρά, η φτώχια κ’ η στέρηση γίνεται πλούτος, η κακομεταχείριση αλλάζει σε τιμή, το μίσος σε αγάπη, η απελπισία σε μακάρια ελπίδα, η θλίψη σε χαρά….
…Όλα.. τα ουράνια χαρίσματα τα είχε λάβει από τον Κύριον ο παπά Νικόλας. Όλα.. τα άφθαρτα διαμάντια στολίζανε εκείνο το φτωχοντυμένο γεροντάκι, που στάθηκε ο πιο ταπεινός από τους ταπεινούς. Για τούτο η θεία χάρη σκήνωσε μέσα του, κατά τον λόγο της Γραφής που λέγει: «ἐπὶ τίνα ἐπιβλέψω, ἀλλ᾿ ἢ ἐπὶ τὸν ταπεινὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντα τοὺς λόγους μου;» (Ησ. ξστ’ 2).
...Στους πλέον σκοτεινούς καιρούς, που κρύβεται το λαμπερό πρόσωπο του Θεού από τα μάτια των ανθρώπων, η φιλανθρωπία Του φανερώνει ανάμεσά μας κάποιον απεσταλμένο Του, για να μας στερεώσει στην πίστη με την πολιτεία του, κι ας μη λέγη πολλά λόγια. Τέτοιος απεσταλμένος ήτανε ο παπά Πλανάς, που μήτε γράμματα γνώριζε, μήτε είχε την ευκολία στα λόγια που έχουν εκείνοι οπού συνηθίζει ο κόσμος να τους λέγη θεολόγους, και που σπουδάζουν στα πανεπιστήμια και στ’ άλλα σχολεία που παίρνουν διπλώματα. Γνώρισμα της Ορθοδοξίας είναι η απλότητα της καρδιάς που φέρνει την πίστη. Κι όπου υπάρχει αληθινή κι αμετασάλευτη πίστη, φανερώνονται όλα τα πνευματικά χαρίσματα και δώρα του Θεού.
Ο Ορθόδοξος λαός μας, ζη πνευματικά με τη λειτουργική ζωή, και δεν έχει ανάγκη από θεωρίες και φιλοσοφίες, αλλά έχει ανάγκη από αγιότητα. Ο πόθος του είναι να βλέπει αγιασμένους κληρικούς, κι ας είναι πιο αγράμματοι κι απ’ αυτόν. Μάλιστα, όσο πιο αγράμματοι κι απλοϊκοί είναι, τόσο περισσότερο τους σέβεται και τους αγαπά, και πηγαίνει κοντά τους σαν σε καταφύγιο. Ο πόθος του λαού να δη έναν άγιο στον καιρό του, είναι τόσο μεγάλος, που φτάνει να είναι ένας κληρικός μοναχά ευλαβής κι ενάρετος, για να τον πη άγιο….
ΠΗΓΗ: Φώτης Κόντογλου, από τον πρόλογο,
ο Άγιος παπά-Νικόλας Πλανάς.
Ἀπολυτίκιον τοῦ ἁγίου Νικολάου τοῦ Πλανᾶ.
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τὰς τοῦ πλάνου παγίδας ἐκφυγῶν ἱερώτατε, ἀπλανῶς ἐπορεύθης διὰ βίου πατὴρ ἠμῶν Νικόλαε ἀοίδιμε Πλανᾶ, οὐράνια χαρίσματα λαβῶν, ἀγρυπνίαις καὶ νηστείαις ἱερουργῶν ὁσίως τῷ Κυρίῳ σου. Ὅνπερ καθικετεύων ἐκτενῶς, Νάξιον ἱεράτευμα, πρέσβευε δωρηθῆναι καὶ ἡμῖν τὸ θεῖον ἔλεος.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς