«ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου
ἐν ὅλῃ τῇ καρδία σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου
καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου».
(Μρκ. 12,30)
Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί, Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Μία λέξη πρωταγωνιστεῖ σήμερα στὴν εὐαγγελικὴ περικοπή. Ἡ λέξη «ἀγάπη». Τὴν μεγαλύτερη ἐντολὴ στὸν Μωσαϊκὸ Νόμο ζητοῦν σήμερα οἱ ἀκροατὲς τοῦ Κυρίου μας. Καὶ Ἐκεῖνος, χωρὶς καμία χρονοτριβή, ἀναφέρει τὴν ἀγάπη καὶ μάλιστα, μιὰ ἀγάπη διπλή: ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ ἀγάπη πρὸς τὸν συνάνθρωπο.
Τί σημαίνει ὅμως «ἀγαπῶ»; Γιὰ τοὺς περισσότερους ἀνθρώπους, ἡ ἀγάπη εἶναι ἕνα σκίρτημα τῆς καρδιᾶς καὶ μία ἕλξη πρὸς ἕνα ἄλλο πρόσωπο. Στὸν κόσμο μας ὅμως, αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ ἀγάπη, ὅλο καὶ ξεθωριάζει, ὅταν χρειαστεῖ νὰ ὑποχωρήσουμε, ὅταν χρειαστεῖ νὰ βάλουμε τὸ «θέλω» τοῦ ἄλλου σὲ ψηλότερη θέση ἀπὸ τὸ «θέλω» τὸ δικό μας, ὅταν χρειαστεῖ νὰ ἀπαρνηθοῦμε πράγματα πού μᾶς εὐχαριστοῦν, προκειμένου νὰ ἱκανοποιήσουμε τὶς ἀνάγκες ἐκείνου ποὺ ὑποτίθεται πὼς ἀγαπᾶμε. Τότε, ὀρθώνεται ὁ ἐγωισμὸς καὶ φανερώνονται οἱ δυσκολίες τῆς ἀγάπης. Ὅταν φτάσει ἡ ὥρα τῆς θυσίας τοῦ θελήματός μας, συχνὰ ἀποδεικνύεται πὼς δὲν ἀγαποῦμε παρὰ μόνον τὸν ἑαυτό μας.
Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καὶ μὲ τὴν ἀγάπη μας πρὸς τὸν Θεό. Εἴμαστε βέβαιοι πὼς Τὸν ἀγαποῦμε. Ἡ ἀγάπη μας πρὸς Ἐκεῖνον δοκιμάζεται, ὅταν διαπιστώνουμε πὼς τὰ αἰτήματά μας δὲν ἱκανοποιοῦνται ἀμέσως καὶ πὼς ὁ Θεὸς δὲν σπεύδει, τὴν στιγμὴ ἀκριβῶς ποὺ θέλουμε, γιὰ νὰ δώσει ἄμεση λύση στὰ προβλήματά μας.
Σήμερα, ὅμως, τὸ Εὐαγγέλιο μᾶς μιλᾷ γιὰ μία ἄλλου εἴδους ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό, ἀγάπη πιὸ βαθιά, πιὸ σταθερή, πιὸ ὁλοκληρωτική. Τί μᾶς διδάσκει; «Νὰ ἀγαπήσεις τὸν Κύριο καὶ Θεό σου μὲ ὅλη τὴν καρδιά σου καὶ μὲ ὅλη τὴν ψυχή σου καὶ μὲ ὅλη τὴν διάνοιά σου».
Πρόσκληση σαφῆ καὶ σωτήρια μᾶς ἀπευθύνει ὁ Χριστὸς μὲ τὴν σημερινὴ περικοπή. Μᾶς καλεῖ, μέσῳ τῆς καρδιᾶς μας, νὰ στρέψουμε ὅλα μας τὰ συναισθήματα πρὸς Ἐκεῖνον. Μᾶς καλεῖ, μέσῳ τῆς ψυχῆς μας, νὰ στρέψουμε ὅλο τὸν ζῆλο καὶ τὴν ἐπιθυμία μας πρὸς Ἐκεῖνον. Μᾶς καλεῖ, μέσῳ τῆς διανοίας μας, νὰ στρέψουμε ὅλες τὶς σκέψεις καὶ τοὺς συλλογισμούς μας πρὸς Ἐκεῖνον. Ὅπως λέει ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, ὁ Θεός μᾶς καλεῖ νὰ εἴμαστε διαρκῶς καὶ ὁλοκληρωτικὰ στραμμένοι πρὸς Ἐκεῖνον. Τὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο μᾶς δείχνει τὸν δρόμο μιᾶς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεό, ἡ ὁποία δὲν στηρίζεται στὴν προσμονὴ κάποιας εὐεργεσίας ἤ στὴν ἀνταπόδοση τῆς πίστης μας ἤ, ἀκόμη, στὴν ἐξυπηρέτηση τῶν ἀναγκῶν μας. Ὁ δρόμος ποὺ σήμερα ἀνοίγεται μπροστά μας ὁδηγεῖ σὲ μία ἀγάπη ὁλόψυχης ἀφοσίωσης, μία ἀγάπη ἀπόλυτης ἐμπιστοσύνης στὸ ἔλεός Του, μία ἀγάπη ποὺ δὲν περιμένει τίποτα γιατί τὰ ἔχει βρεῖ ὅλα, διότι ἔχει βρεῖ τὸν ζωντανὸ Θεό.
Μόνο μὲ μιὰ τέτοια ἀγάπη γεμίζει ἡ ψυχὴ μὲ χαρά. Χαρὰ διαρκῆ καὶ ἀδαπάνητη. Χαρὰ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ τὴν μειώσει καμία δυσκολία καὶ κανένας πόνος αὐτῆς τῆς ζωῆς. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι ὁ Χριστιανὸς παύει νὰ δυσκολεύεται καί, συχνά, νὰ ὑποφέρει στὴν καθημερινότητα. Ἡ χαρὰ, ὅμως, αὐτὴ δὲν τοῦ ἐπιτρέπει ποτὲ νὰ χάσει τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη του στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Ἀντίθετα, ὅλο καὶ περισσότερο Τὸν ἀναζητᾷ. Ὅποιος προσεγγίζει τὸν Θεὸ μέσῳ μιᾶς τέτοιας ἀγάπης, σταδιακά, γίνεται ὅμοιος μὲ Ἐκεῖνον καὶ ἐγκαινιάζει μέσα του μία ζωὴ διαρκοῦς προσφορᾶς. Σὲ ποιὸν ὅμως νὰ προσφέρουμε; Ὁ Θεός, οὔτε χρειάζεται, οὔτε περιμένει τίποτε ἀπὸ τὶς φτωχές μας δυνάμεις. Πῶς, λοιπόν, θὰ ἐπαληθεύουμε διαρκῶς πῶς ἡ ζωή μας εἶναι ὅμοια μὲ τὴν ζωὴ Ἐκείνου ποῦ ἔδωσε τὰ πάντα στὸ ὄνομα τῆς ἀγάπης Του πρὸς ἐμᾶς; Ποῦ θὰ βροῦμε τὸ γλυκὸ καὶ ὁλοφώτεινο πρόσωπό Του, τὴν πηγὴ τῆς ἀνεκλάλητης χαρᾶς μας, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος, ὥστε νὰ ἀνταποδώσουμε, κατὰ τὸ μέτρο τῶν δυνάμεών μας, τὴν ἀγάπη Του;
Γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἔχει στρέψει ὅλη τὴν ψυχὴ του πρὸς τὸν Θεό, πηγὴ χαρᾶς εἶναι γιὰ ἐκεῖνον τὰ πρόσωπα τῶν ζωντανῶν εἰκόνων Του, τὰ πρόσωπα τῶν ἀνθρώπων. Ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ, ὁ μεγάλος αὐτὸς Ρῶσος Στάρετς, ποὺ ἔλαμπε τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς ἀπὸ χαρά, χαιρετοῦσε γνωστοὺς καὶ ἀγνώστους πάντα μὲ τὸν ἴδιο χαιρετισμό: «Χριστὸς Ἀνέστη, χαρά μου!»
Γιὰ τοὺς ἁγίους, ἡ ὁλόψυχη ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό, μεταβάλλεται σὲ ὁλόψυχη ἀγάπη πρὸς τὸν ἄνθρωπο. Γι’ αὐτό, σήμερα, ὁ Χριστὸς συνδέει μὲ τὸν πιὸ ἀπόλυτο τρόπο τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ μὲ μία δεύτερη ἐντολή, ὅμοια μὲ τὴν πρώτη: «Νὰ ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὅπως τὸν ἑαυτό σου».
Μποροῦμε ἀλήθεια νὰ ἀγαπήσουμε τὸν διπλανό μας ὅπως τὸν ἑαυτό μας; Πρέπει νὰ τὸ ὁμολογήσουμε: ὅλοι διψᾶμε γιὰ ἀγάπη. Ὅλοι θέλουμε νὰ μᾶς ἀγαπήσουν ἀληθινὰ καὶ ὅλοι θέλουμε νὰ ἀγαπήσουμε τὸν συνάνθρωπό μας μὲ ἀληθινὴ ἀνιδιοτέλεια. Ὅμως, οἱ ἀνθρώπινες δυνάμεις δὲν ἐπαρκοῦν. Τὴν κρίσιμη στιγμὴ ποὺ ἡ ἀγάπη ζητάει θυσία, ἀφοσίωση καὶ αὐταπάρνηση, ὁ ἀνθρώπινος ἐγωισμὸς ἀποδεικνύεται πανίσχυρος καὶ οἱ καλὲς προθέσεις δὲν ἀρκοῦν γιὰ νὰ τὸν ὑπερνικήσουν. Μόνον ὅσοι ἔχουν θέσει ὡς κέντρο τῆς ζωῆς τους τὸν Θεὸ καὶ ὄχι τὸν ἑαυτό τους, βρίσκονται σὲ θέση νὰ σπάσουν τὰ δεσμὰ τοῦ ἐγωισμοῦ τους καὶ νὰ κάνουν τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη, πράξη. Χωρὶς Θεὸ δὲν ὑπάρχει ἀληθινὴ ἀγάπη πρὸς τὸν συνάνθρωπο. Μόνον ἡ ἕνωση μὲ Ἐκεῖνον, ὁ Ὁποῖος ἐκένωσε τὸν ἑαυτό Του καὶ ἔλαβε δούλου μορφή, μπορεῖ νὰ μεταβάλει τὴν ὕπαρξή μας σὲ πηγὴ γνήσιας ἀγάπης, τὴν ὁποία γίνεται ἱκανὸς νὰ χαρίζει σὲ κάθε ἄνθρωπο, ἀκόμη καὶ πρὸς τὸν ἐχθρό. Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ, αὐτὸς ὁ σύγχρονος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, ἀναφέρει πὼς μόνον ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν ἐχθρὸ εἶναι ἡ ἐπιβεβαίωση πὼς στὴν καρδιά μας ἔχει ἐγκατασταθεῖ ὁ Χριστός. Μόνον αὐτὴ ἡ ἀγάπη, ἀναφέρει, ὅμοια μὲ τὴν ἀνεξικακία τοῦ Ἐσταυρωμένου, εἶναι πλήρως ἀπαλλαγμένη ἀπὸ κάθε ἀναγκαιότητα καὶ κάθε ἀνταπόδοση.
Ἀδελφοί μου, Ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή μᾶς δείχνει τὸν δρόμο πρὸς αὐτὸ ποὺ τόσο ποθοῦμε: τὴν ἀγάπη. Οἱ δυὸ ἐντολὲς τροφοδοτοῦν ἡ μία τὴν ἄλλη. Ἡ ὁλόψυχη ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ γεμίζει τὴν ψυχή μας μὲ ἀγάπη πρὸς τὸν συνάνθρωπο. Ἀλλὰ καὶ ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν συνάνθρωπο, πολλὲς φορὲς ἀτελὴς, λόγω τῶν περιορισμένων δυνάμεών μας, μπορεῖ καὶ πρέπει νὰ γίνει αἰτία νὰ στρεφόμαστε μὲ μεγαλύτερο ζῆλο πρὸς τὸν Θεὸ καὶ νὰ ζητοῦμε νὰ ἀναπληρώσει μὲ τὴν δική Του παρουσία τὶς ἐλλείψεις καὶ τὶς ἀδυναμίες μας.
Ἄς παραδώσουμε τὸν ἑαυτό μας στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὥστε νὰ δοῦμε τοὺς ἑαυτούς μας νὰ μεταβάλλονται σὲ καθαροὺς καθρέφτες τῆς φιλανθρωπίας Του πρὸς ὅλο τὸν κόσμο. Στὰ πρόσωπά μας, ἄς ἀναγνωρίσουν οἱ ἄνθρωποι τὴν ἀγάπη ποὺ δείχνει ὁ Θεὸς πρὸς ὅλο τὸν κόσμο. Ἄς μεταβληθοῦμε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι σὲ δρόμο, διὰ τοῦ ὁποίου οἱ ἄνθρωποι γύρω μας θὰ συναντήσουν Ἐκεῖνον, τὴν πηγὴ τῆς ἀγάπης καὶ τῆς αἰώνιας χαρᾶς. Ἀμήν.
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ