ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ κ. ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ
Γιά τήν Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2023
Ἀγαπητοί μου Πατέρες καί Ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Τὸ περιστατικὸ πού μᾶς ἀναφέρει ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή θὰ μποροῦσε νὰ ἐνταχθεῖ σὲ ἐκείνη τὴν κατηγορία τῶν περικοπῶν, οἱ ὁποῖες ἀναφέρουν τὸν ἀνθρώπινο πλοῦτο ὡς ἐμπόδιο γιὰ τὴν αἰωνιότητα, ὅπως συμβαίνει, παραδείγματος χάριν, μὲ τὴν παραβολὴ τοῦ ἄφρονος πλουσίου. Πλούσιος εἶναι καὶ ὁ πρωταγωνιστὴς τῆς σημερινῆς περικοπῆς, τοῦ ὁποίου ἡ ψυχὴ δὲν φαίνεται νὰ ἀρκεῖται στὰ πλούτη ἀλλὰ ἀναζητᾷ βαθύτερες καὶ οὐσιαστικότερες ἀπαντήσεις στὰ μεγάλα ἐρωτήματα τῆς ζωῆς.
«Διδάσκαλε ἀγαθέ», λέει ἀπευθυνόμενος στὸν Κύριο, «τί νὰ κάνω γιὰ νὰ κληρονομήσω τὴν αἰώνια ζωή;»
Ἡ ἀπάντηση τοῦ Κυρίου φαίνεται ἁπλὴ καὶ αὐτονόητη: «Γνωρίζεις τὶς ἐντολές», τοῦ ἀπαντᾷ. «Μὴν μοιχεύσεις, μὴν φονεύσεις, μὴν κλέψεις, μὴν ψευδομαρτυρήσεις, νὰ τιμᾷς τὸν πατέρα σου καὶ τὴ, μητέρα σου». Αὐτὲς εἶναι οἱ ἐντολὲς τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου. Μόνο ποὺ ὁ πλούσιος νέος δὲν φαίνεται νὰ ἱκανοποιεῖται καὶ τοῦ ἀπαντᾷ μὲ ἔκπληξη, ἴσως καὶ μὲ λίγη ἀπογοήτευση: «Μά, ὅλα αὐτὰ τὰ τηρῶ ἀπὸ τὰ νιάτα μου». Τί ἀντιλαμβανόμαστε; Πώς κάτι ἐμποδίζει τὴν ψυχή του νὰ πετάξει, πὼς κάτι τὸν δένει μὲ τὴν γῆ. Εἶναι βέβαιο πὼς δὲν ἔχει ἀμελήσει τὴν πνευματικὴ ζωὴ καὶ δὲν ἔχει ἀδιαφορήσει γιὰ τὶς ἠθικὲς ἐπιταγὲς τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου. Ὅμως, κάποιο κενὸ εἶναι ἀκόμη ριζωμένο στὴν ψυχή του.
Τώρα εἶναι ἀκριβῶς ἡ στιγμή, κατὰ τὴν ὁποίαν ὁ Χριστός, μετὰ τὶς γενικὲς ἐντολὲς τοῦ νόμου, οἱ ὁποῖες ἀπευθύνονται πρὸς κάθε ἄνθρωπο, ἀπευθύνεται πρὸς τὸ συγκεκριμένο πρόσωπο τοῦ ὁποίου, ὡς παντογνώστης τῶν ψυχῶν, γνωρίζει τὸν ἰδιαίτερο καημὸ του ἀλλὰ καὶ τὸ ἰδιαίτερο ἐμπόδιό του, προκειμένου νὰ ἐπιτύχει αὐτὸ τὸ ὁποῖο ποθεῖ ἡ ψυχή του. «Ἕνα σοῦ λείπει» τοῦ λέει «γιὰ νὰ κερδίσεις τὸν μεγάλο θησαυρὸ τῆς αἰωνιότητας. Ὅσα ἔχεις πούλησέ τα καὶ δῶσε τα στοὺς φτωχούς. Καὶ σὲ περιμένω νὰ μὲ ἀκολουθήσεις».
Παρατηρῆστε, ἀδελφοί μου, πώς, οὐσιαστικά, τὸν καλεῖ νὰ γίνει μαθητὴς καὶ ἀπόστολός Του, τιμὴ τὴν ὁποίαν ἀπήλαυσαν μόνον οἱ Δώδεκα Μαθητές. Ἐκεῖνος ὅμως σκυθρώπιασε ἀπογοητευμένος, διότι τὰ πλούτη του ἦταν πολλά. Ὁ πλούσιος νέος ἀπομακρύνεται καὶ ὁ Κύριος ἐκφράζει δημοσίως τὴν διαπίστωσή του: «Πόσο δύσκολο εἶναι γιὰ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν πολλὰ χρήματα νὰ εἰσέλθουν στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν!»
Μήπως ἄραγε αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀνοιχτὴ μόνον στοὺς φτωχοὺς καὶ σὲ ὅσους στεροῦνται τὰ πάντα σὲ αὐτὴ τὴ γῆ; Ὄχι, ἀδελφοί μου. Ἐπιδίωξη τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι νὰ καταδικάσει τὸν πλοῦτο ἀλλὰ νὰ ἐπισημάνει τὸν κίνδυνο ὅλων τῶν ἀνθρώπων νὰ ἐγκλωβιστοῦν στὰ πράγματα τοῦ κόσμου τούτου καὶ νὰ χάσουν τὸν προσανατολισμὸ τους πρὸς τὴν αἰώνια πατρίδα ὅλων μας.
Σήμερα, ἐνώπιόν Του, στέκει ἕνας πάμπλουτος νέος ἄνθρωπος. Ὁ πλοῦτος εἶναι τὸ προσωπικὸ του ἀγκάθι, ὁ ἰδιαίτερος κρίκος ποὺ τὸν συνδέει μὲ τὸν φθαρτὸ κόσμο, τὸ δικό του ἐμπόδιο προκειμένου νὰ βρεῖ μέσα του τὴν πληρότητα καὶ τὴν γαλήνη. Τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ Ἰησοῦ δὲν ἑστιάζεται στὸ τί ἔχει ὁ πλούσιος αὐτὸς νέος ἀλλὰ στὸ τί εἶναι. Καὶ ἀπὸ τὸν διάλογο συμπεραίνεται πὼς ὁ νέος ποὺ βρίσκεται ἐνώπιόν Του εἶναι ἕνας δοῦλος τοῦ χρήματος.
Στὴν ζωὴ αὐτή, ὅλοι μας ἐπιδιώκουμε νὰ ἀποκτήσουμε ἀξία. Ἀναζητοῦμε κάτι ποὺ θὰ μᾶς τροφοδοτεῖ καθημερινὰ μὲ νόημα ζωῆς. Μία πηγὴ αὐτοκαταξίωσης, ἀπὸ τὴν ὁποία θὰ ἀντλοῦμε δυνάμεις, ὥστε νὰ ἀντιμετωπίζουμε καθημερινὰ τὴν ἀσημαντότητα τῆς ὕπαρξής μας. Ὅταν πιστέψουμε πὼς τὸ βρήκαμε, ἡ καρδιά μας ὁλόκληρη στρέφεται πρὸς τὰ ἐκεῖ. Ἡ καρδιὰ τοῦ νέου τῆς σημερινῆς περικοπῆς εἶχε στραφεῖ στὸν πλοῦτο. Ἀντίστοιχα μάταια πλούτη εἶναι γιὰ ἄλλον ἡ δίψα γιὰ ἔπαινο, γιὰ ἄλλον ἡ λαμπρὴ σταδιοδρομία, γιὰ ἄλλον ἡ κοινωνικὴ καταξίωση, γιὰ ἄλλον ἡ ἀναγνωρισιμότητα, γιὰ ἄλλον ἡ ἐξουσία καὶ γιὰ ἄλλον ὁ θαυμασμὸς τῆς κοινωνίας, ὁ ὁποῖος συχνὰ ἐπιζητεῖται καὶ μέσῳ τῶν ἐπιτυχιῶν τῶν παιδιῶν. Πάντα, κάποιος πλοῦτος βρίσκει τρόπο νὰ δεσμεύσει τὴν ψυχή μας.
Εἶναι ἀλήθεια πὼς ἡ προσωρινότητα τῆς ζωῆς καὶ τὰ διαρκῆ πικρά βέλη τοῦ θανάτου, τὰ ὁποῖα μὲ τὸν ἕναν ἢ τὸν ἄλλο τρόπο διαρκῶς μᾶς πληγώνουν, ἐνισχύουν ὅλο καὶ περισσότερο τὴν ἀσημαντότητα τῆς ὕπαρξής μας. Τίποτε ὅμως ἀπὸ τὰ πράγματα τοῦ κόσμου τούτου δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ μᾶς παρηγορήσει, ἀκριβῶς διότι ὁ κόσμος τοῦτος ἐξ ὁλοκλήρου ὑπόκειται στὴ φθορὰ καὶ τὸν θάνατο.
Ποιοὶ εἶναι ἐκεῖνοι, ποῦ καταφέρνουν νὰ ἀπεγκλωβιστοῦν ἀπὸ αὐτὴ τὴν αἴσθηση τῆς μηδαμινότητας; Μόνον ὅσοι ἀποδέχονται πὼς τίποτε στὴ ζωὴ αὐτὴ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι δικό μας, διότι τίποτα δὲν μποροῦμε, οὔτε νὰ δημιουργήσουμε οὔτε νὰ διατηρήσουμε. Ἀληθινὰ μακάριοι εἶναι οἱ φτωχοί, ὄχι στὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ ἀλλά, ὅπως ἀναφέρεται στοὺς Μακαρισμούς, «οἱ φτωχοὶ τῷ πνεύματι». Ὅπως ἀναφέρει ὁ μακαριστὸς Ἐπίσκοπος Σουρὸζ Ἄντονυ Μπλούμ, πρόκειται γιὰ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν τὸ πνεῦμα τους, δηλαδὴ τὸ ὑψηλότερο μέρος τῆς ψυχῆς τους, ἀπαλλαγμένο ἀπὸ τὸ ἄγχος τῆς ἰδιοκτησίας καὶ κατανοοῦν πὼς τίποτε ἀπὸ ὅσα κατέχουν δὲν τοὺς ἀνήκει. Πρόκειται γιὰ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἀντλοῦν τὴν ἀξία τους μόνον ἀπὸ τὴν ἀγάπη, μὲ τὴν ὁποίαν τοὺς περιβάλλει ὁ Δημιουργὸς καὶ Κύριος τῆς ζωῆς.
Εἶναι ἀλήθεια πὼς εἴμαστε ἄνθρωποι ἀδύναμοι καὶ πώς, αὐτὴ ἀκριβῶς ἡ ἀδυναμία μας ὠθεῖ διαρκῶς νὰ ἀγκιστρωνόμαστε ἀπὸ τὶς μικρὲς καὶ προσωρινὲς χαρὲς ποὺ προσφέρει ἡ ἰδιοκτησία καὶ κατοχὴ τῶν λίγων ἢ τῶν πολλῶν πραγμάτων ποὺ βρέθηκαν στὰ χέρια μας. Αὐτὴν ὅμως τὴν ἐξάρτηση συχνὰ δὲν μποροῦμε εὔκολα νὰ τὴν ἐντοπίσουμε, διότι γίνεται τρόπος ζωῆς καὶ γνωρίζετε πὼς ἡ συνήθεια τὰ κάνει ὅλα νὰ φαίνονται φυσιολογικά. Ἐλπίδα ἐξόδου ἀπὸ τὴν πλάνη μᾶς δίνει μόνον ἡ πνευματικὴ ζωή. Τὸ Εὐαγγέλιο καὶ ὁ ἀσκητικὸς τρόπος ζωῆς πού μᾶς προτείνει ἡ Ἐκκλησία μας, ἐὰν τὸ ἐπιθυμήσουμε, μπορεῖ νὰ γίνει ὁ καθρέφτης τοῦ ἀληθινοῦ ἑαυτοῦ μας, προκειμένου νὰ ἐντοπίσουμε, ὄχι μόνο τὰ δεσμά μας ἀλλὰ καὶ τὴν ἀδυναμία μας νὰ ἀπεγκλωβιστοῦμε ἀπὸ αὐτὰ ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο μὲ τὶς δικές μας δυνάμεις. Αὐτὸ ἀντιλαμβάνονται οἱ Ἀπόστολοι στὴ σημερινὴ περικοπή, ὁπότε καὶ ἀπευθύνονται πρὸς τὸν Κύριο λέγοντας «Τότε, ποιὸς εἶναι δυνατὸν νὰ σωθεῖ;»
Ἔρχεται ὅμως ὁ λόγος τοῦ Κυρίου, παρηγορητικὸς καὶ ἐλπιδοφόρος, ὁ ὁποῖος ἀποκαλύπτει τὴν θεϊκὴ ἀγάπη καὶ διαβεβαιώνει πώς, στὸν ἀγῶνα μας γιὰ ἐλευθερία ἀπὸ ὅλα τὰ μάταια τοῦ κόσμου τούτου, εἶναι Ἐκεῖνος, ὁ Ὁποῖος μπορεῖ νὰ ἐνισχύσει καὶ νὰ ἀναπληρώσει τὰ ἐλλείποντα, ἀρκεῖ νὰ ἔχουμε διαρκῶς στραμμένη τὴν καρδιά μας πρὸς Αὐτὸν καὶ νὰ βρισκόμαστε σὲ διαρκῆ ἑτοιμότητα καὶ προθυμία νὰ ἐφαρμόζουμε τὸ θέλημά Του. Τότε θὰ διαπιστώσουμε πὼς «Τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν».
Ἀδελφοί μου, Δὲν διαφέρουμε σὲ πολλὰ ἀπὸ τὸν πλούσιο τοῦ σημερινοῦ Εὐαγγελίου. Ἴσως ἕνα κομμάτι τῆς καρδιᾶς μας καὶ νὰ ζηλεύει τὸν πλοῦτο του. Τὸ Εὐαγγέλιο ὅμως μᾶς καλεῖ σήμερα νὰ ἀναγνωρίσουμε τὴν δική του ἀλλὰ καὶ τὴν δική μας φυλακή. Ἄς ἀναγνωρίσουμε τὰ δεσμά μας, ὥστε ἡ ψυχή μας, ἀκόμη περισσότερο νὰ ποθήσει τὴν ἐλευθερία της καὶ ἂς εἴμαστε βέβαιοι πὼς ἡ ἐπίγνωση τῆς ἀδυναμίας μας θὰ ἕλκει ὅλο καὶ περισσότερο τὴν ἀγάπη καὶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, προκειμένου νὰ γίνουμε τέλειοι, καθώς, ὅπως εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας, «Ὁ Πατὴρ ἡμῶν τέλειός ἐστι». Ἀμήν.
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ