Το ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας Κατερινούς βρίσκεται σε μία πυκνόφυτη παρυφή της οροσειράς του Αρακύνθου της αρχαιοτάτης Αιτωλίας, ζωντανεύει με την παρουσία του την ιστορική του παράδοση και προσφέρει στους προσκυνητές στιγμές ηρεμίας και ψυχικής ανάτασης. Βρίσκεται νότια της λίμνης Τριχωνίδος, τρία χιλιόμετρα από την Γαβαλού Μακρυνείας, υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας και ανήκει στο Δήμο Αγρινίου. Η προσωνυμία Κατερινού πιθανότατα δηλώνει τοπωνύμιο.
Κέντρο του Ιερού προσκυνήματος είναι η Εφέστιος Εικόνα της Ένθρονης Θεοτόκου, η Παντάνασσα ή Κατερινιώτισσα, είναι θαυματουργή και χρονολογείται το 1865 υπό Ιωάννου Ζωγράφου. Πάμπολλα είναι τα θαύματα και τα ευχαριστήρια τάματα των ευλαβών προσκυνητών που καταφεύγουν με πίστη στην Ευσπλαχνία της Παναγίας και Της αποθέτουν το πρόβλημά τους.
Το μοναστηριακό κτίριο, όπως σώζεται σήμερα ανάγεται στο έτος 1770 και ο μεταβυζαντινός Ναὸς του 1769 ήταν χτισμένος πάνω σε παλαιότερο ναό, που είχε καταστραφεί το 1725. Επομένως η πρώτη αρχειακὴ μαρτυρία είναι το έτος 1725. Ωστόσο η Μονὴ Κατερινούς, ήδη απὸ τον 17ο αιώνα, φαίνεται ότι είναι ενεργὸ μοναστήρι, συμμετείχε στα βιώματα των κατοίκων της περιοχής και είχε πλούσια βιβλιοθήκη.
Η Μονή Κατερινούς είναι συνυφασμένη με την τοπικὴ ιστορία της ευρύτερης περιοχής της Μακρυνείας και υπήρξε πνευματικὴ εστία, εθνική, μορφωτική και κοινωνική. Στους δύσκολους καιρούς πρόσφερε άσυλο στους κυνηγημένους από τους Τούρκους Ζυγιώτες, βοήθησε τον αγώνα τους και παρείχε προστασία στους επαναστατημένους Ρουμελιώτες. Η συνεργασία Μοναχών και Κλεφτών του Ζυγού στην Μονή Κατερινούς αποδεικνύεται και με το γεγονός της ορκωμοσίας του Δ. Μακρή. Γύρω στο 1818 ἢ 1819 ο Μακρής δέχθηκε μετά χαράς το μήνυμα του Ηγουμένου Δανιήλ, ο οποίος πρωτοστάτησε καλώντας τον Φιλικό Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο στην Μονή Κατερινούς για να μυήσει στη Φιλικὴ Εταιρεία τον Καπετάνιο του Ζυγού, μαζί με τα πρωτοπαλίκαρά του. Στο καθολικό της Μονής έδωσαν όλοι τον όρκο των Φιλικών με στόχο την πολυπόθητη Απελευθέρωση της Πατρίδος. Στις 20 Μαΐου 1821 ο Δ. Μακρής ύψωσε τη σημαία της Επαναστάσεως στο Μεσολόγγι και μετά στο Αιτωλικό και στο Αγρίνιο.
Η Μονή Κατερινούς από το 1951 είναι γυναικείο μοναστήρι και εορτάζει στο Γενέσιο της Θεοτόκο στις 8 Σεπτεμβρίου και κάθε χρόνο γίνεται μεγάλη εκκλησιαστικὴ πανήγυρη.
Εκ της Ιεράς Μονής Κατερινούς