ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ κ. ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ
Γιά τήν Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2023
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Μία πρόσκληση, μία συνταρακτικὴ πρόσκληση, ἀπευθύνει πρὸς ἐμᾶς τὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο. Μία πρόσκληση, ἡ ὁποία προέρχεται ἀπὸ τὰ χείλη τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου μας καὶ ἀποδεικνύει γιὰ μία ἀκόμη φορὰ τὸν ἀπόλυτο σεβασμὸ πρὸς τὴν ἐλευθερία μας, ἀλλὰ καὶ τὴν ἄπειρη ἀγάπη Του πρὸς ἐμᾶς. Ποιὰ εἶναι ἡ πρόσκληση αὐτή;
«Ὅποιος θέλει νὰ μὲ ἀκολουθήσει, ἄς ἀπαρνηθεῖ τὸν ἑαυτό του, ἄς σηκώσει τὸν σταυρό του καὶ ἂς μὲ ἀκολουθεῖ».
Ἀναφερόμαστε συχνὰ στὴν ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ νὰ προσλάβει τὴν ἀνθρώπινη φύση. Γνωρίζουμε πώς, ἐξαιτίας τῆς ἀγάπης Του γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ὑπέστη τὶς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας τοῦ ἀνθρώπου, μὲ ἀποκορύφωμα τὸν σωματικὸ πόνο καὶ τὸν θάνατο. Ἡ σημερινή Του πρόσκληση ὅμως μᾶς ἀποκαλύπτει καὶ μία ἄλλη ἀνθρώπινη ἀνάγκη, ἡ ὁποία βρίσκεται ριζωμένη σὲ κάθε ψυχή. Ὅλοι μας τὴν ἔχουμε αἰσθανθεῖ καί, ἄλλοτε μὲ τὰ χείλη μας κι ἄλλοτε σιωπηρά, τὴν ἔχουμε ἐκφράσει ὡς αἴτημα στοὺς ἀνθρώπους γύρω μας. Εἶναι τὸ ἴδιο αἴτημα ποὺ κρύβεται πίσω ἀπὸ τὸ παράπονο τοῦ παραλύτου, ἐκεῖ, στὸ πλάι τῆς προβατικῆς κολυμβήθρας στὴν Ἱερουσαλήμ: «Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω».
Σήμερα ἀδελφοί μου, εἶναι ὁ Κύριος ποὺ ἀναζητᾷ ἄνθρωπο καὶ κηρύσσει προσκλητήριο συμπόρευσης καὶ συνεργασίας γιὰ τὸ μεγάλο ἔργο ποὺ ἦρθε νὰ πραγματοποιήσει καὶ ποὺ δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπινου γένους.
Εἶναι ὁ Κύριος τῶν δυνάμεων καὶ ὅμως δὲν διατάσσει. Εἶναι ὁ Δημιουργός τοῦ σύμπαντος καὶ ὅμως δὲν ἐπιβάλλει. Εἶναι ὁ νικητὴς τοῦ θανάτου καὶ ὅμως δὲν ἀναζητᾷ ὑπηρέτες ἡ ὑποτακτικούς. Ἀπευθύνεται στὸν ἄνθρωπο τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἀλλὰ καὶ κάθε ἐποχῆς ὡς ἴσος πρὸς ἴσον καί, σχεδὸν παρακλητικά, προφέρει αὐτὸ τὸ ὑπέροχο «ὅστις θέλει».
Πολλὰ λέγονται στὴν ἐποχή μας γιὰ τὸν ἐθελοντισμό. Εἶναι ἕνας ὅρος πολὺ διαδεδομένος καί, ὄντως, ὑποδηλώνει τὴν διάθεση πολλῶν ἀνθρώπων στὴν πατρίδα μας καὶ σὲ ὅλο τὸν κόσμο νὰ προσφέρουν σὲ ἀξιόλογα ἔργα τὸ περίσσευμα τῶν δυνάμεών τους. Σήμερα ὅμως διαπιστώνουμε πὼς ἡ ὑψηλότερη μορφὴ ἐθελοντισμοῦ βρίσκεται μέσα στὸ Εὐαγγέλιο. Πράγματι, ποιὸ ὑψηλότερο ἔργο μπορεῖ νὰ ὑπάρξει ἀπὸ τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων καὶ ποιὰ μεγαλύτερη τιμὴ μπορεῖ νὰ βρεθεῖ γιὰ ἕναν ἄνθρωπο, ἀπὸ τὸ νὰ συμβάλλει στὴν ἐνίσχυση τῶν ἀνθρώπων καὶ στὴν πορεία τους πρὸς τὴν αἰωνιότητα; Ἀλλὰ καὶ ποιὰ πρόσκληση ἐθελοντικῆς προσφορᾶς μπορεῖ νὰ ἐνεργοποιήσει τὸ φιλότιμό μας, ὅταν αὐτὴ προέρχεται ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρα μας;
Μεγαλειῶδες λοιπὸν τὸ ἔργο, στὸ ὁποῖο μᾶς καλεῖ ὁ Χριστός. Ποιὰ εἶναι ὅμως τὰ χαρακτηριστικά του; Ἡ ἀπάντηση στὸ ἐρώτημα αὐτὸ δίνεται σήμερα μονολεκτικὰ καὶ περικλείεται στὴ λέξη «Σταυρός».
Εἶναι γεγονὸς πὼς μὲ τὴ λέξη αὐτὴ συνήθως περιγράφουμε τὴν μεγάλη δυσκολία καὶ τὸν μεγάλο πόνο. Ὅταν ἀκούσουμε γιὰ ἄνθρωπο πὼς «κουβαλάει μεγάλο σταυρό», συνήθως ἐννοοῦμε πὼς ὑποφέρει ἀπὸ μεγάλο πόνο ἢ περνᾷ μία μεγάλη δυσκολία, ἡ ὁποία τὸν ταλαιπωρεῖ καὶ μάλιστα γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα. Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ μας, ὅμως, δὲν συνδέεται μόνο μὲ τὸν ἀβάσταχτο πόνο. Συνδέεται καὶ μὲ τὴν μεγάλη Του ἀγάπη. Ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου ἀποτελεῖ γιὰ μᾶς διαρκῆ ὑπενθύμιση τῆς κενώσεως τοῦ Θεοῦ στὸ ὄνομα τῆς ἀγάπης Του. Πίσω ἀπὸ τὸν θεολογικὸ ὅρο «κένωση» κρύβεται μία ἔξοδος. Ἔξοδος τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὴν ἀπόλυτη μακαριότητά Του καὶ συνάντηση μὲ τὸν ταλαιπωρημένο ἄνθρωπο.
Ἂν κατανοήσουμε τὸν σταυρὸ μὲ αὐτὴν τὴν σημασία, ἡ σημερινὴ πρόσκληση τοῦ Εὐαγγελίου ἀποκτᾷ νέες καὶ εὐρύτερες διαστάσεις. Ὁ Χριστός μᾶς καλεῖ νὰ ἐγκαταλείψουμε τὴν αὐτάρκειά μας, νὰ διασπάσουμε τὰ τείχη τοῦ ἐγωισμοῦ μας, πού μᾶς κρατοῦν περιχαρακωμένους στὸν μικρόκοσμό μας, νὰ ἀπελευθερωθοῦμε ἀπὸ τὴν ἐντύπωση πὼς ἐμεῖς καὶ τὰ προβλήματά μας εἴμαστε τὸ κέντρο τοῦ σύμπαντος καὶ νὰ νιώσουμε ὡς δικές μας τὶς ἀνάγκες τῶν ἀδελφῶν μας.
Καθὼς ὁ Χριστός μᾶς καλεῖ νὰ ἀπαρνηθοῦμε τὸν ἑαυτό μας, δὲν ἐννοεῖ νὰ ξεχάσουμε τὶς ἀνάγκες καὶ τὶς ἐπιθυμίες μας. Ἀντίθετα, μᾶς καλεῖ νὰ δώσουμε στὸν ἑαυτό μας τὴν εὐκαιρία νὰ γευτεῖ τὴν μεγαλύτερη χαρὰ ποὺ μποροῦμε νὰ τοῦ προσφέρουμε: τὴν χαρὰ τῆς ἀγάπης. Ὁ σύγχρονος κόσμος ἐπιδιώκει νὰ μᾶς πείσει πὼς ἡ χαρὰ κρύβεται μόνον στὴν ἱκανοποίηση τῶν καταναλωτικῶν μας ἀναγκῶν καὶ στὴ χρησιμοποίηση τῶν ἀνθρώπων γιὰ τὴ δική μας ἱκανοποίηση. Τὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο ὅμως μᾶς θυμίζει, μὲ τρόπο συγκλονιστικὸ, τὴν μεγάλη χαρὰ τῆς ἐξόδου ἀπὸ τὸ «ἐγώ» μας. Τὴ χαρὰ τῆς ἀνιδιοτελοῦς προσφορᾶς καὶ τῆς εἰλικρινοῦς συμπόνιας, πού μᾶς κάνει νὰ νιώθουμε τὸν πόνο τοῦ διπλανοῦ μας ὡς πόνο δικό μας.
«Σηκῶστε λοιπὸν τὸν σταυρό σας καὶ ἀκολουθῆστε με», μᾶς λέει σήμερα ὁ Χριστός. Ποιὸς εἶναι ὅμως ὁ σταυρός μας; Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ Εὐθύμιος Ζυγαβηνὸς καὶ ὁ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, σὲ ὑπομνήματά τους στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου, διδάσκουν πὼς «προσωπικὸς σταυρός» σημαίνει τὴν ἑτοιμότητά μας νὰ μαρτυρήσουμε γιὰ τὸν Χριστὸ μὲ ἕναν ἐξίσου ἐπώδυνο θάνατο, ὅπως ἦταν ὁ δικός Του. Δὲν περιορίζονται ὅμως σὲ αὐτό. Μιλοῦν γιὰ τὸν Σταυρὸ ὡς μία διαρκῆ αὐταπάρνηση, μία διαρκῆ σταύρωση τοῦ ἐγωισμοῦ μας, ποὺ πρέπει νὰ χαρακτηρίζει ὁλόκληρη τὴν ζωή μας, ὡς μία διαρκῇ προθυμία καὶ ἑτοιμότητα ἀνακούφισης τοῦ πόνου τοῦ ἀδελφοῦ μας καὶ συμβολῆς στὴ σωτηρία του. Ἄρα, λοιπόν, ὁ προσωπικός μας σταυρὸς ἀποτελεῖ τὴν προσωπική μας κένωση. Ὅπως στὸν Γολγοθά, στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μας, σταυρώθηκε ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος, ὁ ταλαιπωρημένος καὶ αἱμόφυρτος ἀπὸ τὶς συνέπειες τοῦ ἐγωισμοῦ καὶ τῆς ἁμαρτίας, ἔτσι κι ἐμεῖς, διὰ τοῦ προσωπικοῦ μας σταυροῦ, σταυρώνουμε τὸ ἐγωιστικό μας φρόνημα, ἀκολουθώντας τὸν δρόμο τοῦ Ἀναστάντος Θεανθρώπου καὶ μετατρέποντας τὴν ἐγωκεντρική μας ζωὴ σὲ διαρκῆ ἔξοδο καὶ συνάντηση ἀγάπης μὲ τὸν συνάνθρωπό μας. Ἐκεῖ ἀποσκοπεῖ ἡ πνευματικὴ καὶ ἀσκητικὴ ὁδός, στὴν ὁποία μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία. Μέσῳ αὐτῆς, γινόμαστε δικοί Του. «Αὐτοὶ ποὺ ἀνήκουν στὸν Χριστό», λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στὴν τέταρτη κατήχησή του, «ἔχουν σταυρώσει τὴν σάρκα τους μὲ τὰ πάθη καὶ τὶς ἐπιθυμίες της». Εἶναι ἡ κατάσταση στὴν ὁποία, τὰ ἰδιαίτερα χαρίσματα, οἱ κλήσεις μας καὶ οἱ δεξιότητές μας ἐντάσσονται σὲ μία ὕψιστη ἀποστολή, στὴ δική Του ἀποστολὴ ποὺ δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν διαρκῆ διακονία τοῦ ἀδελφοῦ μας.
Ἀδελφοί μου,
Ἡ Ἐκκλησία ἀποτελεῖ τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἐπεκτεινόμενο εἰς τοὺς αἰῶνες. Ὁ Χριστός, διὰ τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας καὶ διὰ τῆς Χάριτος τῶν Ἁγίων καὶ ἰδιαιτέρως τῆς Παναγίας μας, βρίσκεται διαρκῶς «ἐν μέσῳ ἡμῶν». Ἡ πρόσκλησή Του ἀπευθύνεται πρὸς τὸν καθένα μας. Ὁ Χριστός ἀναζητᾷ συνεργοὺς στὸ ἔργο Του. Ἡ Ἐκκλησία Του μᾶς χρειάζεται. Κάθε χάρισμα μπορεῖ νὰ συμπληρώσει τὸ ἔργο Του. Κάθε προθυμία προσφορᾶς γίνεται μαρτυρία τῆς παρουσίας Του στὸν κόσμο. Ὅποιος ἀκολουθήσει τὸν Χριστὸ στὸν δρόμο τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς αὐταπάρνησης, θὰ γευτεῖ ἀπὸ αὐτὴ κιόλας τὴν ζωὴ τὴν χαρὰ τοῦ Παραδείσου. Διότι ὁ παράδεισος δὲν εἶναι τόπος ἀλλὰ τρόπος ζωῆς. Ζωῆς, ἀγάπης καὶ ἕνωσης μὲ τὸν Θεό, τὴν αἰώνια πηγὴ τῆς χαρᾶς. Αὐτό ὑπόσχεται σήμερα ὁ Χριστός μας, αὐτὸ διδάσκουν οἱ Πατέρες μας, αὐτὸ ἐπιβεβαιώνουν οἱ ἅγιοί μας, σὲ αὐτὸ προτρέπει καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Γαλατὰς ἐπιστολή του:
«Ἀλλήλων τὰ βάρη βαστάζετε, καὶ οὕτως ἀναπληρώσατε τὸν νόμον τοῦ Χριστοῦ» (6,2). Δηλαδή, νὰ σηκώνετε ὁ ἕνας τὸ φορτίο τοῦ ἄλλου καὶ ἔτσι θὰ ἐφαρμόσετε πλήρως τὸν νόμο τοῦ Χριστοῦ. Ἀμήν!
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ