Ο Μέγας Βασίλειος υπήρξε αληθινός πανεπιστήμων και αναδείχτηκε κορυφαίος ερευνητής θεωρητικών και θετικών επιστημών. Συγχρόνως, αναδείχθηκε ιδρυτής ενός τεράστιου φιλανθρωπικού έργου. Δημιούργησε την Βασιλειάδα, πολιτεία αγάπης για ανθρώπους κάθε ανάγκης.
Από τις συμβουλές του
«Είναι αποτελεσματικότερη η παιδαγωγία που γίνεται με λογικό και ήπιο τρόπο, παρά εκείνη που έχει ως αιτία της το θυμό και την οργή».
«Κανένα πάθος δεν φυτρώνει πιο καταστρεπτικό από το φθόνο στην ψυχή των ανθρώπων. Όπως το σίδερο το τρώει η σκουριά, έτσι και ο φθόνος την ψυχή εκείνου που τον έχει».
«Φέρε στο νου σου τ’ αφρισμένα νερά, που χύνονται με ορμή από την χαράδρα. Μπροστά τους ό,τι βρουν, το παρασύρουν. Έτσι κι όποιος θυμώνει, την ώρα της οργής του τίποτε δεν λογαριάζει».
«Το χρυσάφι δεν βρέθηκε για να δενόμαστε με αυτό, αλλά για να λύνουμε τους δεμένους».
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αφομοίωσε δημιουργικά όλη την σοφία των αρχαίων Ελλήνων και συνδύασε την γνώση με την καλλιτεχνική έκφραση και ευαισθησία. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να αναλώσει τη ζωή του στην πνευματική και υλική στήριξη του ποιμνίου του.
Από τις νουθεσίες του
«Πρώτα να γίνεις φως και μετά να φωτίσεις και το παιδί σου».
«Τη γλώσσα σου καλό είναι να την συγκρατείς, γιατί ευκολότερα κάνει ζημιά. Κι όσο ευκολότερα κινείται, τόσο μικρό είναι το κέρδος της».
«Όποιος καταπιάνεται με το έργο της αγωγής οφείλει να καλλιεργήσει το δικό του χαρακτήρα».
«Τίποτα αντάξιο δεν υπάρχει του πιστού φίλου» όμως: «Σε καμιά περίπτωση της ζωής σου να μην κάνεις φίλο τον άνθρωπο τον πονηρό», γιατί «σε ψυχές διεφθαρμένες, τίποτε από τα καλά δεν είναι αξιόπιστο».
Ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος καλλιέργησε σε υπέρτατο βαθμό την λογική σκέψη και την γλωσσική διατύπωση. Παράλληλα, η αγάπη του, κυρίως προς τους νέους, τον κατέστησε έναν από τους κορυφαίους παιδαγωγούς. Συμπαραστάθηκε με την φιλανθρωπία του στους φτωχούς, τους αστέγους, τις χήρες και τα ορφανά.
Από τις προτροπές του
«Η μετάνοια χωρίς ελεημοσύνη είναι νεκρή και χωρίς φτερά».
«Όπως το σώμα έχει ανάγκη από υλική τροφή, έτσι και η ψυχή έχει ανάγκη από καθημερινή υπόμνηση και τροφή πνευματική».
«Ο πλούσιος μπορεί να δικαιωθεί με την ελεημοσύνη, αλλά και ο φτωχός με τη υπομονή».
«Όποιος ελεεί το φτωχό δανείζει το Θεό, με βέβαιη επιστροφή του δανείου του».
«Πολύ πιο εύκολα μπορεί κανείς να σηκώσει με τους φίλους του την πιο ανυπόφορη συμφορά παρά μονάχος του την πιο μεγάλη ευτυχία».
«Ταῖς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἁγίαις πρεσβείαις,
Χριστέ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς».
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς