Μνήμη τοῦ Ἁγίου Βασιλέως Ἰωάννου τοῦ Γ΄ Δουκὸς Βατάτζη, τοῦ Ἐλεήμονος, λόγῳ τῶν μεγάλων ἐλεημοσυνῶν ποὺ ἔπραττε.
Ὁ Ἰωάννης Γ΄Δούκας Βατάτζης (Διδυμότειχο, 1193 – Νυμφαῖο Ἰωνίας, 3 Νοεμβρίου 1254 ) ἦταν ὁ δεύτερος Αὐτοκράτωρ τῆς Νικαίας (1222 - 1254), διάδοχος καὶ γαμπρὸς τοῦ Θεοδώρου Α΄ Λάσκαρη. Συνετὸς κυβερνήτης καὶ ἰκανὸς στρατιωτικός, ὑπῆρξε συνεχιστὴς τοῦ ἔργου τοῦ προκατόχου του, ἐπιτυγχάνων νὰ ὑπερδιπλασιάσῃ τὶς κτήσεις ποὺ παρέλαβε καὶ νὰ ἀνορθώσῃ κοινωνικὰ καὶ οἰκονομικὰ τὸ κράτος, θέτων τὶς βάσεις διὰ τὴν ἀνακατάληψιν τῆς Κωνσταντινούπολεως ἀπὸ τοὺς κατακτητὰς Σταυροφόρους. Ἡ τριανταδυάχρονη βασιλεία του χαρακτηρίζεται ἀπὸ συνεχῆ πρόοδο σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς τῆς ζωῆς τῆς ἐξόριστης Αὐτοκρατορίας. Ἀρκετὰ χρόνια μετὰ τὸν θάνατό του ἀναγνωρίσθηκε ὡς Ἅγιος καὶ ἡ μνήμη του τιμᾶται μὲ ἰδιαίτερη εὐλάβεια ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες καὶ ἰδίως ἀπὸ τοὺς Μικρασιάτες.
Ἦταν γόνος ἐπιφανοῦς οἰκογενείας. Ὡς γνωστόν, μετὰ τὸ 1204 μ.Χ. μετὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους, ἡ Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία διηρέθη εἰς τέσσερα Βασίλεια, τὴν λατινικὴ αὐτοκρατορία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὴν Αὐτοκρατορία τῆς Νίκαιας εἰς τὴν Μικρὰ Ἀσία, ὅπου κατέφυγε ὁ νόμιμος Αὐτοκράτωρ καὶ ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, τὸ Δεσποτάτο τῆς Ἠπείρου εἰς τὴν Δυτικὴ Ἑλλάδα καὶ τὸ βουλγαρικό βασίλειο τοῦ Ἰωάννη τοῦ Β΄ τοῦ Ἀσάνη.
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βατάτζης ἐβασίλευσε εἰς τὴν Νίκαια τριάντα δύο (32) ἔτη μὲ δικαιοσύνη καὶ νικηφόρες μάχες. Ἑπτὰ ἔτη μετὰ τὴν κοίμησίν του τὸ σῶμα του εὑρέθη ἄφθαρτο καὶ μεταφέρθη εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἡ ὁποία ἐν τῷ μεταξὺ εἶχε ἀπελευθερωθῆ.
Κατὰ τὴν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπὸ τῶν Τούρκων ἐτέθη εἰς μίαν κρυπτὴ κατακόμβη. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται τὴν 4η Νοεμβρίου.
Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Βατάτζη
Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
(ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου)
Τὸν λαμπρὸν Βασιλέα καὶ πιστῶν μέγα καύχημα, καὶ τῆς Μαγνησίας τὸ κλέος, Ἰωάννην τιμήσωμεν, ἐν ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, τὴν μνήμην ἐκτελοῦντες τὴν αὐτοῦ, ἵνα λάβωμεν πλουσίως τὴν ἀμοιβήν, συμφώνως ἀνακράζοντες· δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς