«Θαρσεῖτε, ἐγώ εἰμί· μή φοβεῖσθε»
(Ματθ. ιδ΄, 27)
Ἀγαπητοί ἀδελφοί, Ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἑρμηνεύοντας τό γεγονός πού ὁ Ἀπόστολος Πέτρος ἐνῶ βάδιζε ἐπάνω στά κύματα, ἔπειτα βυθιζόταν, λέγει ὅτι ὁ Χριστός τήν στιγμή ἐκείνη δέν κατέπαυσε τόν ἄνεμο, ἀλλά ἅπλωσε τό χέρι Του καί τόν ἔπιασε λέγοντας «ὀλιγόπιστε εἰς τί ἐδίστασας;» (Ματθ. ιδ', 31). Μέ τόν τρόπο αὐτό ὁ Χριστός ἔδειξε ὅτι τήν μεταβολή στόν Πέτρο δέν τήν ἔκανε ἡ δύναμη τοῦ ἀνέμου, ἀλλά ἡ ὀλιγοπιστία του. Ἄν ἡ πίστη του δέν ἀσθενοῦσε, τότε εὔκολα θά μποροῦσε νά ἀντιμετωπίση τόν ἄνεμο. Γι᾿ αὐτό ὁ Χριστός τόν ἔπιασε ἀπό τό χέρι καί ἄφησε τόν ἀέρα νά πνέη, δείχνοντας ὅτι ὁ ἄνεμος δέν μπορεῖ νά κάνη κανένα κακό, ὅταν ἡ πίστη εἶναι σταθερή.
Κατά τούς ἁγίους Πατέρας οἱ δαίμονες στέκονται συνεχῶς ἐπάνω στά τρία μέρη τῆς ψυχῆς, δηλαδή τό λογιστικό, τό θυμικό καί τό ἐπιθυμητικό καί τά ἐρεθίζουν μέ τίς μανιώδεις ἐπιθέσεις τους. Τό λογιστικό κινοῦν σέ λογισμούς αἱρετικούς καί βλασφήμους, τό θυμικό κινοῦν σέ πράξεις ἐναντίον ὅσων τόν ἔβλαψαν καί τό ἐπιθυμητικό κινοῦν σέ ἐπιθυμίες αἰσχρές.
Ὅλοι μας ἔχουμε δοκιμάσει αὐτή τήν τρικυμία τῶν λογισμῶν, πού γίνεται ὅταν ὁ διάβολος μέ τήν μανία του καί τήν τέχνη του εἰσάγει μέσα μας ἕνα λογισμό εἴτε ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, εἴτε ἐναντίον τῶν συνανθρώπων μας. Ἴσως στό θέμα αὐτό ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος εἶναι περισσότερο εὐάλωτος, γι᾿ αὐτό καί ὑποφέρει. Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἀπό τήν πείρα τους μᾶς ἔχουν διδάξει ὅτι πρέπει νά ἀγωνιζόμαστε ἐναντίον τῶν ἁπλῶν λογισμῶν γιά νά μή γίνουν χρονίζοντες, ἐναντίον τῶν χρονιζόντων λογισμῶν γιά νά μή γίνουν ἐμπαθεῖς καί ἐναντίον τῶν ἐμπαθῶν γιά νά μή γίνουν συγκατάθεση, γιατί τότε ἐνεργεῖται ἡ ἁμαρτία.
Ὑπάρχουν πολλοί τρόποι γιά νά ἀπαλλαγῆ κανείς ἀπό τήν φρικτή αὐτή κατάσταση τῆς δυναστείας τῶν λογισμῶν, πού δημιουργεῖ ὑποψίες, φαντασίες, μίση κλπ. μέ ἀποτέλεσμα νά ἔρχεται μεγάλη ταραχή. Οἱ λογισμοί εἴτε διώκονται μέ τήν προσευχή, τήν ἐργασία κλπ. εἴτε ἀποκόπτονται μέ τήν καταφρόνηση τῶν αἰσθητῶν πραγμάτων. Ἐπίσης, οἱ λογισμοί ἐξαφανίζονται μέ τήν τελεία ἐμπιστοσύνη στόν Θεό. «Ὁ καθάπαξ ἑαυτόν ἀφιερώσας τῷ Θεῷ, ἐν ἀναπαύσει νοός διάγει», ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος. Ἐπίσης, σέ περίπτωση τρικυμίας λογισμῶν μᾶς βοηθοῦν οἱ προσευχές τῶν ἁγίων. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἑρμηνεύοντας τήν παραγγελία πού ἔδωσε ὁ Χριστός στούς Ἀποστόλους νά εὐλογοῦν τήν οἰκία στήν ὁποία θά εἰσέρχωνται, λέγει: «Πολλές φορές ἔχουμε πόλεμο στούς λογισμούς καί ταρασσόμαστε χωρίς νά μᾶς ἐνοχλῆ κανείς καί συνεχῶς ἐπανίστανται πονηρές ἐπιθυμίες. Αὐτή τήν μάχη τήν καταστέλλει τό ρῆμα ἐκεῖνο τῶν ἁγίων, δηλαδή ἡ εὐλογία, καί προξενεῖ μέσα μας πολλή γαλήνη. Τήν ὥρα πού λέγει τό ρῆμα τοῦτο ἀμέσως φεύγει ἀπό τήν ψυχή μας κάθε ἐνθύμηση διαβολική καί κάθε ἄτοπος λογισμός...».
Γι᾿ αὐτό τό «εἰρήνη πᾶσι» πού λέγει ὁ λειτουργός Ἱερεύς ἤ ἡ εὐλογία τοῦ πνευματικοῦ μας πατρός εἰρηνεύει τήν ψυχή μας. Ἐκδιώκει τόν διάβολο πού προξενεῖ ταραχή. Ὅταν δέν γνωρίζουμε τόν τρόπο τῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν καί τούς ἀφήνουμε ἀνενόχλητους νά ἐργάζωνται τό φθοροποιό τους ἔργο, τότε ἔρχονται σαρκικές ἐπαναστάσεις καί γίνονται διάφορα ἁμαρτήματα. Ἐπίσης, ἡ σαρκική ἐπανάσταση εἶναι καί ἰδιαίτερη ἐνέργεια τοῦ διαβόλου. Δηλαδή, ὅπως λέγουν οἱ ἅγιοι Πατέρες, ὁ διάβολος ἐπιτίθεται ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου, ἄλλοτε ἐμβάλλοντας διαφόρους λογισμούς καί ἄλλοτε ἐξάπτοντας τήν σάρκα, ὥστε νά ἀναπτυχθῆ ἡ ἡδονή, νά προσελκυσθῆ καί νά αἰχμαλωτισθῆ ὁ νοῦς καί νά διαπραχθῆ ἡ ἁμαρτία.
Ἡ ἀντιμετώπιση καί αὐτῆς τῆς τρικυμίας γίνεται μέ τήν δύναμη τοῦ Χριστοῦ. Ἡ κατάπαυση τοῦ ἀνέμου τῶν λογισμῶν καί ἡ εἰρήνευση δέν εἶναι ἀποτέλεσμα καλῶν καί εὐσεβῶν σκέψεων, ἀλλά ἔλευση τῆς θείας Χάριτος. Ὅπως ἡ τρικυμία τῆς θαλάσσης ἔπαυσε μέ τήν εἴσοδο τοῦ Χριστοῦ στό πλοῖο, ἔτσι καί ἡ σαρκική τρικυμία κοπάζει μέ τήν εἴσοδο τοῦ Χριστοῦ στήν καρδιά μας. Ὁ Χριστιανός, ἑπομένως, μεταχειρίζεται τά πνευματικά μέσα, πού ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός ὑπέδειξε, δηλαδή τήν προσευχή καί τήν νηστεία. Κυρίως ἐπικαλεῖται τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ μέ τήν σύντομη καί περιεκτική εὐχή τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ ἐλέησόν μέ τόν ἁμαρτωλόν».
Ὅταν ἔρχεται μέσα μας ἡ Χάρη τοῦ Χριστοῦ, τότε γίνεται γαλήνη μεγάλη, εἰρηνεύουν τά πάντα. Ὁ ἄνθρωπος βιώνει τήν βαθειά καί ἀναφαίρετη εἰρήνη. Καί οἱ πλέον ἐπιρρεπεῖς στά σαρκικά παραπτώματα, λαμβάνοντες τήν Χάρη τοῦ Χριστοῦ, μποροῦν νά αἰσθανθοῦν τήν βαθειά εἰρήνη τῆς ἐγκράτειας. Ἕνα φάρμακο σταματᾶ τούς πόνους. Πολύ περισσότερο ἡ θεία Χάρη κατευνάζει τήν σάρκα, καί γαληνεύει τήν ψυχή.
Ὅλα ὅσα ἐλέχθησαν μέχρι τώρα μᾶς δείχνουν μιά μεγάλη ἀλήθεια. Συνήθως ἐμεῖς καταφερόμαστε ἐναντίον τῶν ἄλλων καί ἐναντίον τῆς κοινωνίας. Θεωροῦμε ὅτι αἰτία ὅλων τῶν κακῶν, πού μᾶς μαστίζουν, εἶναι ἡ κοινωνία. Σέ δύσκολες στιγμές λέμε ὅτι φταίει τό σύστημα, τό κατεστημένο, ἡ ἄρρωστη κοινωνία, οἱ κακοί ἄνθρωποι. Ὅμως κάνουμε μεγάλο λάθος, γιατί προσδίδουμε στήν κοινωνία μιά ἀπρόσωπη ἔννοια καί γιατί βλέπουμε τήν ὕπαρξη τοῦ κακοῦ ἔξω ἀπό μᾶς. Τό πρόβλημα εἶναι ἐσωτερικό. Τό κακό πού ὑπάρχει στήν κοινωνία εἶναι ἀποτέλεσμα τῶν ἀρρωστημένων ἀνθρώπων. Μέ ἄλλα λόγια οἱ ἄρρωστοι ἄνθρωποι ἀρρωσταίνουν τούς κοινωνικούς θεσμούς καί οἱ κοινωνικοί θεσμοί ἀρρωσταίνουν πιό πολύ τούς ἀνθρώπους.
Τό πρόβλημα δέν εἶναι τόσο ἡ κοινωνία, τό σύστημα, τό κατεστημένο, ὅσο ὁ ἄνθρωπος. Ἡ ἐπιδίωξη νά φτιάξουμε τήν κοινωνία, νά ἀλλάξουμε τούς κοινωνικούς θεσμούς, μέ τήν ἐλπίδα ὅτι θά βελτιωθῆ ἡ ζωή μας, δείχνει ἄγνοια τοῦ προβλήματος. Ὅταν ἔχουμε ἐσωτερική γαλήνη, τότε δέν μᾶς ἐνοχλοῦν τά ἐξωτερικά ἐρεθίσματα καί μέ τόν τρόπο μας βοηθοῦμε στήν ἀλλαγή τῆς κοινωνίας. Ὅταν εἴμαστε κυριευμένοι ἀπό λογισμούς καί ἐμπαθεῖς καταστάσεις καί ἔχουμε ἐσωτερική τρικυμία, τότε ὑποφέρουμε καί κάνουμε καί τούς ἄλλους νά ὑποφέρουν.
Πρέπει νά εἰρηνεύσουμε, ἀπαλλασσόμενοι, μέ τήν δύναμη τῆς θείας Χάριτος, ἀπό λογισμούς καί σαρκικές ἐπαναστάσεις καί τότε θά εἴμαστε κοινωνικοί ἄνθρωποι, πηγή εἰρήνης γιά τόν κόσμο.
Ὁ Τοποτηρητής
+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος