«οἱ δέ εὐθέως ἀφέντες τό πλοῖον
καί τόν πατέρα αὐτῶν
ἠκολούθησαν αὐτῷ»
(Ματθ. δ', 22)
Ἀγαπητοί ἀδελφοί,
Μιά ἀπό τίς πιό δύσκολες, ἀλλά ἀπαραίτητες ἀλήθειες τῆς Ἐκκλησίας γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο εἶναι ἡ διδασκαλία περί τῆς ὑπακοῆς. Ὁ Χριστός τήν θέτει σάν ἀπαραίτητο ὅρο σωτηρίας καί τελειότητος. Ἔτσι ὅταν κάλεσε τούς Μαθητές Του, ἐκεῖνοι τά ἄφησαν ὅλα καί Τόν ἀκολούθησαν.
Ὁ σύγχρονος ὅμως ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά καταλάβη τήν ἀξία τῆς ὑπακοῆς. Τήν θεωρεῖ καταστρεπτική γιά τήν προσωπικότητά του. Αὐτό συμβαίνει γιατί ἔχει θεοποιήσει τήν λογική πού νομίζει ὅτι ἔχει μεγάλη ἀξία. Ὅταν κανείς ζῆ μέ λογικοκρατία, τότε εἶναι ἐντελῶς ἀνίκανος νά κατανοήση τήν μεγάλη ἀξία τῆς ὑπακοῆς.
Μελετώντας τήν σύγχρονη ζωή μποροῦμε νά διαπιστώσουμε ὅτι συνέβη στήν ἐποχή μας μιά μεγάλη ἀλλαγή, πού ἐπηρεάζει ὅλους τούς τομεῖς τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Σήμερα ὑφίσταται μιά κρίση πατρότητος, δηλαδή ἀμφισβητεῖται κάθε αὐθεντία, ἀφοῦ ἔχει ὑψωθῆ ὡς αὐθεντία τό ἴδιον ἐγώ. Αὐτό εἶναι ἕνα χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς μετανεωτερικῆς ἐποχῆς. Ἐπεκτεινόμενη αὐτή ἡ νοοτροπία καί στήν θρησκευτική ζωή ἐξαφανίζει κάθε κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Ἡ ἀμφισβήτηση τῆς πατρότητος φθάνει μέχρι καί τήν πατροκτονία.
Ἔτσι, ὅταν διαβάση ἕνας σύγχρονος ἄνθρωπος τήν περίπτωση τῆς κλήσεως τῶν τεσσάρων μαθητῶν καί τήν ἀπάρνηση τῶν πάντων γιά νά ἀκολουθήσουν τόν Χριστό τοῦ φαίνεται ἀκατανότητο. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία αἰσθάνεται σήμερα μεγάλη δυσκολία νά ἀποκαλύψη τούς θησαυρούς της στούς ἐκκοσμικευμένους σύγχρονους ἀνθρώπους, διότι δέν εἶναι συνηθισμένοι νά ἀκοῦνε, πολύ περισσότερο δέν εἶναι συνηθισμένοι νά ἐφαρμόζουν τόν λόγο τοῦ ἄλλου. Πολλοί σύγχρονοι νέοι εἶναι ἱκανοί νά ἀρνηθοῦν τά πάντα, ὄχι ὅμως γιά νά ἀκολουθήσουν καί νά ὑπακούσουν στόν Χριστό, ἀλλά γιά νά ὑπακούσουν στόν ἑαυτό τους καί νά ἱκανοποιήσουν ὅλα τά θελήματά τους.
Καί ὅμως, ἡ ὑπακοή εἶναι ἀπαραίτητο στοιχεῖο τῆς ὀρθόδοξης ζωῆς. Πρῶτα - πρῶτα ἡ ὑπακοή ζωοποιεῖ τόν ἄνθρωπο. Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἔχουν ἐξηγήσει αὐτήν τήν μεγάλη σημασία τῆς ὑπακοῆς. Ὅπως μέ τήν παρακοή τοῦ Ἀδάμ οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς διαιρέθηκαν καί οὐσιαστικά ἡ ψυχή ἔχασε τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἔτσι μέ τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἡ ψυχή ἑνοποιεῖται καί ζωοποιεῖται. Ὁ Χριστός εἶπε: «Τά ρήματα ἅ ἐγώ λαλῶ ὑμῖν πνεῦμα ἐστι καί ζωή ἐστι» (Ἰω. στ΄, 6). Ἔτσι, «παρακοή θάνατος, ὑπακοή ζωή», ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης Σιναΐτης. Ὁ Ἀδάμ μέ τήν παρακοή ἔφερε τόν θάνατο καί σέ ὅλη τήν φύση, καί ὁ δεύτερος Ἀδάμ (ὁ Χριστός) μέ τήν ὑπακοή στόν Πατέρα Του γέμισε τόν κόσμο μέ ζωή.
Ἔπειτα, μέ τήν ὑπακοή ἀναπτύσσεται ἡ ἀληθινή κοινωνικότητα. Δηλαδή μέ τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ δεχόμαστε τήν ζωή Του μέσα μας. Ὁ Χριστιανός ἀρχίζει τήν πνευματική του ζωή μέ τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δι᾿ αὐτοῦ μεταμορφώνεται, ὁπότε φλέγεται ἀπό ἀγάπη γιά ὅλο τόν κόσμο. Ἔτσι, φθάνει στό σημεῖο νά αἰσθάνεται στενή σχέση μέ τούς ἄλλους καί νά βιώνη τήν καθολική εὐθύνη. Εἰσέρχεται μέ ἀγάπη καί ἀπό ἀγάπη στόν κάθε ἄλλον καί προσφέρει μέ τρόπο μυστικό καί ἀποτελεσματικό τήν σωτηρία του.
Ἀκόμη, ἡ ὑπακοή μᾶς καθαρίζει ἀπό τά πάθη πού ἀρρωσταίνουν τήν ψυχή μας. Εἶναι παρατηρημένο ὅτι ὅποιος κάνει ὑπακοή ἔχει λιγότερα πάθη, ἀφοῦ ἀπαλλάσσεται ἀπό τήν ἐγωκεντρικότητα.
Μιλώντας ὅμως γιά ὑπακοή δέν ἐννοοῦμε μιά ἀφηρημένη κατάσταση, ἀλλά μιά συγκεκριμένη ζωή. Δέν ἐννοοῦμε μιά παθητική ἀκινησία, ἀλλά μιά διαρκῆ θετική κίνηση. Ἡ παθητική καί ἀφηρημένη κατάσταση δημιουργεῖ περισσότερα προβλήματα. Ἔτσι, ὅταν λέμε ὑπακοή, ἐννοοῦμε πρωτίστως τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ἐπειδή ὅμως ἐμεῖς, ὡς ἀκάθαρτοι καί ἐμπαθεῖς, δέν μποροῦμε νά διακρίνουμε ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού πρέπει νά ἐφαρμόσουμε σέ κάθε δεδομένη περίσταση, γι᾿ αὐτό χρειάζεται ὑπακοή στόν πνευματικό μας πατέρα. Διότι ὁ λόγος τοῦ πνευματικοῦ πατρός, ὅταν δέν ἀντιβαίνη στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ περίληψη τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ.
Ἡ ὑπακοή ὅμως στόν πνευματικό πατέρα δέν εἶναι ἕνα ἁπλό γεγονός, ἀλλά ἔχει πολλές πλευρές καί προεκτάσεις. Δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ ὑπακοή στόν πνευματικό μας πατέρα, ἀλλά συγχρόνως εἶναι ὑπακοή στήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ὑπακοή στόν Ἐπίσκοπο καί τήν κανονική δομή τῆς Ἐκκλησίας. Παράδοση εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη ἐνέργεια τοῦ Παναγίου Πνεύματος στήν Ἐκκλησία. Αὐτό τό Ἅγιον Πνεῦμα ἁγιάζει τούς ἀνθρώπους, χειροτονεῖ τούς Ἐπισκόπους καί φωτίζει τούς Πατέρας νά θεσπίζουν κανόνας γιά τήν καλή λειτουργία τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ὑπάρχει στενή σχέση μεταξύ τῶν ἁγίων, τοῦ Ἐπισκόπου καί τοῦ θυσιαστηρίου. Καί δέν νοεῖται ἕνα ἀπό αὐτά χωρίς τήν ὕπαρξη τῶν ἄλλων.
Ἔτσι, ἡ ὑπακοή σέ ἕναν πνευματικό πατέρα πρέπει νά συνδέεται καί μέ τήν ὑπακοή στήν ὅλη ἐκκλησιαστική ζωή.
Σήμερα γίνεται διαρκῶς λόγος γιά τήν ὡριμότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ἀπό πολλούς διατυπώνεται ἡ ἄποψη ὅτι ὁ ἄνθρωπος μέ τίς γνώσεις του ἔχει φθάσει σέ ὑψηλά ἐπίπεδα τελειότητος καί ὡριμότητος. Ὅμως, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τονίζει ἰδιαιτέρως ὅτι ἡ πνευματική ὡριμότητα, δηλαδή ἡ διαρκής πορεία πρός τήν τελειότητα, δέν γίνεται μέ τίς ἀνθρώπινες γνώσεις, ἀλλά μέ τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ τελεία ὑπακοή εἶναι ἕνας ἑκούσιος θάνατος. Μέσα ἀπό τόν θάνατο ξεπηγάζει ἡ ἀνάσταση καί ἡ ζωή. Αὐτή εἶναι ἡ ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό μᾶς διδάσκουν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι. Σέ αὐτό μᾶς προτρέπουν ὅλοι οἱ ἅγιοι. Ἡ ὑπακοή θά μᾶς ἑνοποιήση καί θά μᾶς ζωοποιήση.
Ὁ Μητροπολίτης