Ἡ ὁμολογία τῶν ἁγίων
«πᾶς οὖν ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγώ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. ι΄, 32)
Ἀγαπητοί ἀδελφοί,
Ἑορτή τῶν Ἁγίων Πάντων σήμερα καί ἡ Ἐκκλησία μας μέ τό Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα μᾶς ὑπενθυμίζει τήν ὁμολογία τῶν ἁγίων, ἡ ὁποία πρέπει νά γίνεται μέσα στήν ὅλη προοπτική τῆς Ὀρθοδόξου ζωῆς. Δηλαδή πρέπει νά ὁμολογοῦμε τόν Χριστό, ἀλλά μέσα σέ ὀρθόδοξα ἐκκλησιαστικά πλαίσια.
Αὐτό σημαίνει ὅτι ὑπάρχει στενός σύνδεσμος μεταξύ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἁγίου καί τῆς ὁμολογίας. Οἱ ἅγιοι σέ ὅλη τους τήν ζωή ἦταν ἑνωμένοι μέ τόν Χριστό, ἔδωσαν τήν καλή μαρτυρία περί Αὐτοῦ καί ἀναμένουν τήν ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ ἐνώπιον τοῦ Πατρός Του τοῦ ἐν οὐρανοῖς.
Ὁ Χριστός στούς μαθητάς Του εἶπε: «Πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων» (Ματθ. ι΄, 32). Στό «πᾶς ὅστις» ἀνήκουν ὅλοι οἱ ἅγιοι. Αὐτοί εἶναι οἱ Προφῆτες, οἱ Ἀπόστολοι, οἱ Μάρτυρες καί γενικά ὅσοι ζοῦν μυστηριακά καί ἀσκητικά στήν Ἐκκλησία. Μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι παρά τήν τροπική, τήν χρονική καί τήν τοπική διαφορά, ὅλοι οἱ ἅγιοι ἔχουν ἕνα κοινό σημεῖο. Καί αὐτό εἶναι ὁ Χριστός. Οἱ Προφῆτες, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἔβλεπαν τόν Χριστό∙ οἱ Ἀπόστολοι ἦταν μαθηταί τοῦ σεσαρκωμένου Λόγου∙ καί οἱ μετά τούς Ἀποστόλους ἅγιοι, ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ὡς μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἦταν ἑνωμένοι μαζί Του.
Ἑπομένως, ὅλοι οἱ διά μέσου τῶν αἰώνων ἅγιοι βίωσαν, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, τόν Χριστό. Ἡ βίωση αὐτή δέν ἦταν θεωρητική, ἀλλά πραγματική. Δηλαδή, οἱ ἅγιοι αἰσθάνθηκαν πραγματική κοινωνία μέ τόν Χριστό καί δι᾿ Αὐτοῦ μέ τόν Τριαδικό Θεό. Ἀπαύγασμα αὐτῆς τῆς βιώσεως εἶναι ἡ ὁμολογία. Εἶναι πολύ χαρακτηριστικό ὅτι ἡ ὁμολογία τῶν ἁγίων, ὅπως λέγει ὁ Χριστός, γίνεται «ἐν Ἐμοί», δηλαδή διά τοῦ Χριστοῦ καί ἐν τῷ Χριστῷ. Χωρίς τήν κοινωνία μέ τόν Χριστό καί χωρίς τήν δύναμή Του εἶναι ἀδύνατο κανείς νά Τόν ὁμολογήση.
Ἡ ὁμολογία, λοιπόν, δέν εἶναι μιά ἀνθρώπινη ἐνέργεια πού ἐξαν-τλεῖται σέ μιά ἐξωτερική προσπάθεια, ἀλλά εἶναι φυσική κατάληξη τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Οἱ Προφῆτες ἔδωσαν τήν μαρτυρία ὅτι θά ἔλθη ὁ Χριστός καί θά ἀνατείλη ἡ σωτηρία. Οἱ Ἀπόστολοι ἔδωσαν στόν ἀπογοητευμένο κόσμο τήν μαρτυρία ὅτι ὁ Χριστός ἦλθε. Καί οἱ ἅγιοι ὅλων τῶν ἐποχῶν -μάρτυρες, ὅσιοι, κλπ.- ἔδωσαν τήν μαρτυρία ὅτι εἶναι δυνατόν κανείς ζώντας μέσα στήν Ἐκκλησία νά ζήση αὐτήν τήν νέα ζωή πού ἔφερε στόν κόσμο ὁ Χριστός.
Ἔτσι, μποροῦμε νά ἰσχυρισθοῦμε ὅτι ὁ κάθε ἅγιος εἶναι συγχρόνως Προφήτης, Ἀπόστολος, Μάρτυς κλπ. Εἶναι Προφήτης, γιατί ὅπως οἱ Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἔβλεπαν τήν πρώτη ἔλευση τοῦ Χριστοῦ, ἔτσι καί αὐτός βλέπει τήν δεύτερη ἔλευση τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι μαθητής τοῦ Χριστοῦ γιατί ζῆ ἐν κοινωνίᾳ μέ Αὐτόν καί τηρεῖ τίς ἐντολές Του. Εἶναι Μάρτυς γιατί συνεχῶς δίνει στήν ζωή του τήν μαρτυρία γι᾿ αὐτήν τήν νέα ζωή, πού ἔφερε στόν κόσμο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός.
Ἔτσι, μποροῦμε νά ἑρμηνεύσουμε καλά τήν συνέχεια τοῦ λόγου τοῦ Χριστοῦ: «Ὁμολογήσω κἀγώ ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. ι', 32). Ὅπως φυσική εἶναι ἡ ὁμολογία πού δίνουν οἱ ἅγιοι γιά τόν Χριστό, ἀφοῦ μέ τήν ἐλεύθερη ὁλοκληρωτική προσφορά τους στόν Θεό γίνονται δέκτες καί προβολεῖς τῆς θείας λαμπρότητος, ἔτσι φυσική θά εἶναι καί ἡ ὁμολογία πού θά δώση ὁ Χριστός γι᾿ αὐτούς στόν Πατέρα Του. Οἱ ἅγιοι θά λάμψουν ὡς ἥλιοι στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, διότι ἑνώθηκαν μέ τό Φῶς, τόν Χριστό, «φῶς ὅλοι γεγονότες θεῖον». Θά ἀκτινοβολήσουν αὐτό τό Φῶς «ὡς θείου φωτός γεννήματα», ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ὁ Χριστός πού θά εἶναι ἐντός τους θά μαρτυρῆ περί αὐτῶν καί θά γίνωνται ἀγαπητοί στόν Πατέρα. Αὐτήν τήν σημασία ἔχει τό «ὁμολογήσω κἀγώ ἐν αὐτῷ».
Εἶναι πολύ χαρακτηριστική ἡ ἑρμηνεία πού δίνει ὁ ἱερός Νικόλαος Καβάσιλας γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατρός πρός τόν ἄνθρωπο ἐκεῖνον πού ἑνώθηκε μέ τόν Χριστό. Ὁ Θεός Πατήρ ἀγαπᾶ πολύ τόν Υἱό Του. Τό ἔχει δηλώσει τήν ἡμέρα τῆς Βαπτίσεως καί τήν ἡμέρα τῆς Μεταμορφώσεως: «Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός» (Ματθ. γ', 17). Οἱ πιστοί πού συνδέονται μέ τόν Χριστό καί Τόν ἔχουν κατοικοῦντα στήν καρδιά τους δέχονται τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατρός ἕνεκεν τοῦ Υἱοῦ, δηλαδή ἐπειδή ὁ Θεός Πατέρας ἀγαπᾶ τόν Υἱό Του, γι’ αὐτό ἀγαπᾶ καί αὐτούς τούς ὁποίους ἀγαπᾶ ὁ Υἱός Του. Αὐτό δείχνει τήν μεγάλη σημασία τοῦ Χριστοῦ γιά τήν ζωή μας καί τήν σημασία τῆς ἑνώσεώς μας μαζί Του.
Ἔτσι, ὅσοι ἑνώνονται μέ τόν Χριστό ἔχουν μέσα τους τήν ἀγάπη τοῦ Πατρός ἐξ αἰτίας τοῦ Υἱοῦ Του. Ὁπότε, στήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ αὐτή ἡ παρουσία τοῦ Λόγου στούς ἁγίους θά μαρτυρήση γι’ αὐτούς.
Στούς ἁγίους ἀναπαύεται ὁ Θεός: «Ὁ Θεός ὁ ἅγιος, ὁ ἐν ἁγίοις ἀναπαυόμενος...» (εὐχή τρισαγίου ὕμνου). Βεβαίως, ὁ Θεός δέν ἔχει ἕναν ὁρισμένο τόπο, ἀλλά Αὐτός ὁ Ἴδιος εἶναι ὁ τόπος πάντων. Ὅμως μπορεῖ, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, νά ὀνομασθῆ τόπος Θεοῦ ὁ τόπος πού γίνεται ἔκδηλη ἡ ἐνέργειά Του. Ἔτσι, τόπος Θεοῦ εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί ὅσοι μετέχουν τῆς ἐνεργείας Του, δηλαδή οἱ ἅγιοι τοῦ Θεοῦ.
Ὅλα αὐτά φανερώνουν μιά μεγάλη ἀλήθεια πού θέλουμε νά τονίσουμε ἰδιαιτέρως. Συνήθως ἔχουμε σχηματίσει τήν γνώμη ὅτι τό ἀναστημένο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι μόνον ἐκεῖνο πού ἀναλήφθηκε στούς οὐρανούς καί τώρα βρίσκεται ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ Πατρός, καί λησμονοῦμε ὅτι τό ἀναστημένο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ Ἐκκλησία, πού εἶναι τό πραγματικό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί κοινωνία θεώσεως. Ἔτσι οἱ ἅγιοι, ἀφοῦ εἶναι ἑνωμένοι μέ τόν Χριστό, εἶναι τά μέλη τοῦ ἀναστημένου Σώματός Του καί ἔχουν τήν ἁγιαστική Χάρη τοῦ Θεοῦ. Κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπο, ὅταν ἀσπαζόμαστε τά λείψανα τῶν ἁγίων, ἀσπαζόμαστε τά μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ.
Πρέπει νά τονίσουμε τήν μεγάλη ἀξία τῶν ἁγίων γιά τήν ζωή μας. Διότι στήν ἑνότητα τῆς πίστεως καί στήν ἐπίγνωση τοῦ Χριστοῦ ἔρχεται κανείς «σύν πᾶσι τοῖς ἁγίοις» (Ἐφεσ. δ', 13). Ἄς μᾶς ἀξιώση ὁ Θεός νά δίνουμε τήν ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ σέ ὅλη μας τήν ζωή, γιά νά δεχθοῦμε τήν ὁμολογία τῆς αἰωνίου ζωῆς.
Ὁ Μητροπολίτης
+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος