Τα μοναστήρια τροφοδοτούσαν τούς αρματολούς και παρείχαν καταφύγιο στους διωκόμενους και συχνά γίνονταν εστίες αντίστασης (Μονή Σέκου, Μονή Αρκαδίου κ.ά.). Τα μοναστήρια και οι εκκλησιές ήταν τα κέντρα της παιδείας, τα κέντρα του συντονισμού, τα κέντρα φύλαξης πολεμικού υλικού, τα κέτρα του ένοπλου αγώνα. Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης με τον αυθεντικό λόγο του μαρτυρεί στα Απομνημονεύματά του: «Αὐτά τά μοναστήρια ἦταν τά πρῶτα προπύργια τῆς ἐπανάστασής μας. Ὅτι ἐκεῖ ἦταν οἱ τσεμπιχανέδες μας κι ὅλα τά ἀναγκαῖα τοῦ πολέμου, ὅτ’ ἦταν παράμερον καί μυστήριο ἀπό τούς Τούρκους. Καί θυσίασαν οἱ καημένοι οἱ καλόγεροι, καί σκοτώθηκαν οἱ περισσότεροι εἰς τόν ἀγῶνα..».
*Στην Προκήρυξή του ο Γεωργάκης Ολύμπιος τόνιζε: «Ἐμπρός ἀδέλφια. Ἄς πεθάνουμε κοιτάζοντας ἄφοβα τό θάνατο στά μάτια. Ζήτω ἡ θρησκεία καί ἡ ἐλευθερία τῆς Ἑλλάδος. Θάνατος στούς βαρβάρους».
*Ὁ σπουδαῖος λόγιος ἀρχιμανδρίτης Άνθιμος Γαζῆς, πρό τῆς ἐνάρξεως τῆς Ἐπαναστάσεως, γράφει στούς ἀδελφούς Λάζαρο καί Γεώργιο Κουντουριώτη:
«Τό πρᾶγμα, ἀδελφοί, ἔλαβε κίνησιν μεγάλην καί νά σταθῆ πλέον εἶναι ἀδύνατον... Λοιπόν δέν εἶναι πλεόν ἀμφιβολία μήτε δισταγμός. Ἡ ἡμέρα ἐκείνη, τήν ὁποίαν ἐπιθυμοῦσαν οἱ πατέρες μας νά τήν ἰδοῦν, ἔφθασε καί ὁ Νυμφίος ἔρχεται... Ἔφθασεν ὁ καιρός διά νά λάμψη πάλιν ὁ Σταυρός καί νά λάβη πάλιν ἡ Ἑλλάς, ἡ δυστυχής πατρίς μας, τήν ἐλευθερίαν της... Ὁ καιρός ἦλθε καί πρέπει νά ἀνάψητε τήν λαμπάδα τοῦ πατριωτισμοῦ... Σᾶς παρακαλεῖ ἡ πατρίς, φίλοι! Ἑτοιμασθῆτε! Ἑτοιμασθῆτε!...».
*«...Ἡ τυραγνία τῶν Τούρκων - τήν δοκιμάσαμε τόσα χρόνια - δέν ὑποφέρονταν πλέον. Καί δι' αὐτήνη τήν τυραγνία, ὁπού δέν ὁρίζαμεν οὔτε βίον, οὔτε τιμή, οὔτε ζωή (ξέραμεν κι' ὅτ' ἤμασταν ὁλίγοι καί χωρίς τά ἁναγκαῖα τοῦ πολέμου) ἀποφασίσαμεν νά σηκώσομεν ἅρματα ἐναντίον τῆς τυραγνίας. Εἴτε θάνατος εἴτε λευτεριά». (Ἰω. Μακρυγιάννης )
*«Τό Ἑλληνικόν Ἔθνος, ἀφ' οὗ ὑπέκυψεν εἰς τόν βάρβαρον καί σκληρότατον ζυγόν τῆς Οθωμανικῆς τυραννίας, ὑστερήθη ὄχι μόνον τήν ἐλευθερίαν του, ἀλλά καί πᾶν εἶδος μαθήσεως...καί ἦτον ἐνδεχόμενον νά ἐκλείψη διόλου ἀπό τό Ἔθνος ἡ Ἑλληνική γλῶσσα, ἐάν δέν τήν διέσωζεν ἡ Ἐκκλησία πρός ἥν ὀφείλεται καί κατά τοῦτο εὐγνωμοσύνη». (Ὁ Παλαιών Πατρών Γερμανός)
«Εἶναι καιρός...νά κρημνίσωμεν ἀπό τά νέφη τήν Ἡμισέληνον διά νά ὑψώσωμεν τό σημεῖον, δι' οὗ πάντοτε νικῶμεν, λέγω τόν Σταυρόν καί οὕτω νά ἐκδικήσωμεν τήν πατρίδα καί τήν ὀρθόδοξον ἡμῶν πίστιν ἀπό τήν ἀσεβῆ τῶν ἀσεβῶν καταφρόνησιν». (Αλ. Υψηλάντης)
*«ΙΔΟΥ ὁ Θεός μεθ' ἡμῶν, ὅς ἐπάταξεν ἔθνη πολλά καί ἀπέκτεινε βασιλεῖς κραταιούς. Ὁ Παντοκράτωρ Θεός δέν μᾶς ἀφήνει εἰς τήν διάκρισιν τοῦ ἐχθροῦ. Ἀλλά εἶναι σύμμαχός μας, καθώς πολλάκις τό εἴδομεν καί ἄμποτε εἰς τό ἑξῆς διά τῆς δυνάμεως τοῦ τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ καί διά τῆς ένεργείας καί γενναιότητός σας νά ἀφανισθῆ ὁ εχθρός ἐξ ὁλοκλήρου...».(Π. Μαυρομιχάλης πρός τόν Θ.Κολοκοτρώνη)
*«Ὁ Θεός εἶναι μετά τῆς Ἑλλάδος καί ὑπέρ τῆς Ἑλλάδος καί αὕτη σωθήσεται. Ἐπί ταύτης τῆς πεποιθήσεως ἀντλῶ πάσας μου τάς δυνάμεις καί πάντας τούς πόρους». (Ι. Καποδίστριας)
* Ὁ Ἰ. Μάγερ διαπιστώνει ότι η προστασία της απείρου Θείας Προνοίας τους προστάτευσε οφθαλμοφανώς: «Ἡ ἄπειρος Πρόνοια, ἥτις μας ἐπροστάτευσεν ὁφθαλμοφανῶς εἰς τόν πλέον μέγαν κίνδυνον, δέν θέλει μας ἐγκαταλείψει ποτέ, αὕτη θέλει κάμει άα θριαμβεύση ἡ σημαία τοῦ σταυροῦ καί θέλει καταβάλει τήν τῆς ἡμισελήνου. Ὁ δέ Ἕλλην προσκυνῶν τόν ὕψιστον του ὑπέρμαχον δέν θέλει λησμονεῖ ποτέ, ὄτι ὅλα όλα τα κατορθώματά του εἶναι τοῦ Θεοῦ βουλαί καί θελήσεις» (Ἰωάννου – Ἰακώβου Μάγερ, ἐφ. «Ἑλληνικά Χρονικά», Μεσολόγγι 29 Ἰουλίου 1825, στά Ἀπομνημονεύματα Αγωνιστῶν τοῦ 21, τ.5ος, σ. 143).
*Ο Φώτης Κόντογλου διασαλπίζει: «Σ’ αὐτόν τόν τόπο Ὀρθοδοξία καί Ἑλλάδα πᾶνε μαζί».
Όταν το Έθνος απελευθερώθηκε και συντάχθηκαν τα Συντάγματά του, άρχιζαν όλα, όπως άλλωστε και το σημερινό, με επίκληση της Αγίας και Αδιαιρέτου και Ομοουσίου Τριάδος. Αυτή υπήρξε και είναι η Πίστη και η δύναμη του ελληνικού λαού, η Ορθοδοξία κιβωτός της σωτηρίας του και σώτειρα του Γένους.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς