Η Εκκλησία μας στις 23 Φεβρουαρίου εορτάζει τη μνήμη του θαυμαστού αγίου Πολυκάρπου Επισκόπου Σμύρνης, ο οποίος συγκαταλέγεται στους στους διαδόχους επισκόπους των αγίων Αποστόλων και στους Αποστολικούς Πατέρες της αρχαίας Εκκλησίας. Γεννήθηκε το 80 μ.Χ. στη Μ. Ασία από ευσεβείς γονείς τον Παγκράτιο και την Θεοδώρα, οι οποίοι είχαν μαρτυρήσει για την πίστη τους στο Χριστό. Βαπτίστηκε μικρός και αφιέρωσε τη ζωή του στο Χριστό. Διατέλεσε μαθητής του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και αναδείχτηκε μεγάλος θεολόγος σε όλες τις τοπικές Εκκλησίες της Ασίας και ως τη μακρινή Ρώμη.
Ως επίσκοπος Σμύρνης διακρίθηκε στην αρετή, τη σοφία, την αγιότητα. Διαχειρίσθηκε τη σοβαρή διαμάχη τον 2ο αι. για τον εορτασμό του Πάσχα και ειρήνευσε την Εκκλησία του Χριστού. Ως ζηλωτής Επίσκοπος προσήλκυσε στην Εκκλησία μέγα πλήθος ειδωλολατρών, και μετέστρεψε πάμπολλους αιρετικούς, που ταλαιπωρούσαν τότε την Εκκλησία.
Οι φανατικοί ειδωλολάτρες της Μ. Ασίας βλέποντας την πίστη τους να μαραζώνει και την Εκκλησία του Χριστού να αυξάνεται με καταπληκτική ορμή, παρ’ όλους τους σκληρούς διωγμούς Της, κήρυξαν τον πόλεμο κατά των Χριστιανών, διότι θίγονταν τα οικονομικά τους συμφέροντα. Παρουσιάζονταν στους ρωμαίους διοικητές και τους απάγγειλαν απίστευτες συκοφαντίες, ώστε χιλιάδες Χριστιανοί να σύρονται στα μαρτύρια και να οδηγούνται στο θάνατο.
Ιερείς των ειδώλων συκοφάντησαν τον άγιο Πολύκαρπο στον ανθύπατο Στάτιο Κοδράτο, ως υποκινητή ομάδας Χριστιανών από τη Φρυγία να αρνηθούν να θυσιάσουν στα είδωλα και να θανατωθούν. Οι πιστοί της Σμύρνης σκέφτηκαν να φυγαδεύσουν τον αγαπημένο τους επίσκοπο, αλλά εκείνος αρνήθηκε.
Ο μακάριος Πολύκαρπος γέρος όντας, συνελήφθηκε το 167 μ.Χ. και οδηγήθηκε μπροστά στον ρωμαίο ανθύπατο, ο οποίος τον διέταξε να αρνηθεί το Χριστό και να θυσιάσει στα είδωλα. Ο άγιος Πολύκαρπος με γαλήνιο και ήρεμο ύφος του απάντησε: «ογδόντα έξι ολόκληρα χρόνια υπηρετώ τον Κύριό μου Ιησού Χριστό, ο Οποίος με ευεργετεί, χωρίς να με προδώσει, εγώ γιατί να Τον προδώσω»; Οι ειδωλολάτρες δήμιοι έτριζαν τα δόντια τους από θυμό και οργή για το θάρρος και τον ηρωϊσμό του γέροντος επισκόπου. Ο φανατικός ανθύπατος έδωσε εντολή να τον ρίξουν στη φωτιά για να καεί ζωντανός, αλλά ο άγιος σήκωσε τα μάτια στον ουρανό και είπε:
—«Κύριε, ο Θεός ο παντοκράτωρ, ο Πατέρας του αγαπητού και ευλογητού Υιού σου Ιησού Χρστού, από τον οποίον σε γνωρίσαµε, ο Θεός των αγγέλων και δυνάµεων και πάσης της κτίσεως και όλων των δικαίων που ζουν ενώπιόν σου, σ’ ευχαριστώ που µ’ αξιώνεις αυτή την ηµέρα και την ώρα, ώστε να συγκαταριθµηθώ στους µάρτυρές σου, που ήπιαν από το ποτήριον του Χριστού σου εις ανάστασιν ζωής αιωνίας της ψυχής και του σώµατος µέσα στην αφθαρσία του Αγίου Πνεύµατος. Είθε να γίνω δεκτός ανάµεσα στους µάρτυρές σου σήµερα σε µία θυσία ευπρόσδεκτη, όπως προετοίµασες και προφανέρωσες κι εξεπλήρωσες, ό αληθινός και αψευδής Θεός. Γι’ αυτό και για όλα σε αινώ, σε ευλογώ, σε δοξάζω διά του αιωνίου και επουρανίου Αρχιερέως Ιησού Χριστού, του αγαπητού σου Υιού, διά του οποίου σε Σένα µαζί και στο Πνεύµα το Άγιο απονέµεται δόξα και τώρα και στους µέλλοντας αιώνας. Αµήν.
Και αφού τελείωσε την προσευχή τον έριξαν στο πυρακτωμένο καμίνι και συνέβη το απροσδόκητο θαύμα: οι φλόγες έφτιαξαν ένα είδος καµάρας και περιτείχισαν κυκλοτερά το σώµα του Μάρτυρα, χωρίς να το αγγίζουν! Και ήλθε τέτοια ευωδία, σαν από λιβάνι ή άλλο, ακριβό θυµίαµα! Τότε βλέποντας οι άνοµοι ότι δεν τον άγγιζε η φωτιά, πρόσταξαν τον δήμιο να τον χτυπήσει µε το ξίφος του και αποκεφάλισε τον άγιο! Το δε λείψανο το έβαλαν επάνω στη φωτιά και κάηκε. Οι Χριστιανοί όμως της Σμύρνης συνέλεξαν τα τίμια λείψανα του Μάρτυρα Επισκόπου τους και τα φύλαξαν ως «λίθους πολυτίμους» για τις εορταστικές συνάξεις τους. Το «Μαρτύριον του αγίου Πολυκάρπου», την εξιστόρηση του οποίου διασώζει άγνωστος συγγραφέας, βρίσκεται σε ένα σπουδαιότατο πρωτοχριστιανικό κείμενο.
Ο άγιος Πολύκαρπος Επίσκοπος Σμύρνης, δεν υπήρξε μόνο μεγάλος Αποστολικός διδάσκαλος της Εκκλησίας μας, αλλά και μάρτυς περιφανής που εκφράζει τη γνήσια αποστολική παράδοση. Ταυτόχρονα λαμπρύνει, με το ηρωϊκό του Μαρτύριο, την χορεία των εκατομμυρίων πιστών, οι οποίοι επισφράγισαν με το αίμα τους την αληθινή πίστη και απέδειξαν με τον ηρωϊσμό τους, πως ο Χριστός μας, ο Ήλιος της Δικαιοσύνης, ήρθε στον κόσμο να διαλύσει το μαύρο σκοτάδι του προχριστιανικού παρελθόντος και να χαρίσει τη σωτηρία σε όποιον θέλει να σωθεί!
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τὴν κλῆσιν τοῖς ἔργοις σου, ἐπισφραγίσας σοφέ, ἐλαία κατάκαρπος, ὤφθης ἐν οἴκῳ Θεοῦ, Πολύκαρπε ἔνδοξε· σὺ γὰρ ὡς Ἱεράρχης, καὶ στερρὸς Ἀθλοφόρος, τρέφεις τὴν Ἐκκλησίαν, λογικῇ εὐκαρπίᾳ, πρεσβεύων Ἱερομάρτυς, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς