Η εικόνα στην Ορθοδοξία μας δεν αποτελεί αντικείμενο λατρείας, αλλά λειτουργεί αποκλειστικά ως μέσον τιμής του εικονιζόμενου προσώπου. Ακόμα και ο Χριστός μπορεί να εικονισθεί, διότι έγινε άνθρωπος. Μάλιστα όποιος αρνείται τον εικονισμό του Χριστού αρνείται ουσιαστικά την ανθρώπινη φύση Του! Οι μεγάλοι Πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας, που αναδείχθηκαν μέσα από τη λαίλαπα της εικονομαχίας, διατύπωσαν το ορθόδοξο δόγμα με προσοχή και ευλάβεια.
Η προσκύνηση της ιερής εικόνας του Χριστού και των άλλων ιερών προσώπων του Χριστιανισμού δεν είναι ειδωλολατρία, όπως κατηγορούνταν από τους εικονομάχους, διότι η τιμή δεν απευθύνεται στην ύλη, αλλά στο εικονιζόμενο πρόσωπο. Η ευλογία και η χάρη που λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των ιερών εικόνων δίνεται από το ζωντανό ιερό πρόσωπο και όχι από την ύλη της εικόνας. Η εικόνα έχει τεράστια ποιμαντική χρησιμότητα στη ζωή των χριστιανών.
* Ο Μέγας Βασίλειος διασαφήνισε θεολογώντας: «ἡ τῆς εἰκόνος τιμή ἐπί τὸ πρωτότυπον διαβαίνει» (Μ.Βασίλειος P. G. 32,149)
* Και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αιτιολόγησε: «Προσκυνοῦμεν δὲ ταῖς εἰκόσιν οὐ τῆ ὕλη προσφέροντες τὴν προσκύνησιν, ἀλλά δι΄αὐτῶν τοῖς ἐν αὐταῖς εἰκονιζομένοις» (Ι. Δαμασκ. P. G .94,1356).
Παραθέτουμε ορισμένες πατερικές θέσεις για την Ορθοδοξία και τις Εικόνες.
* Οὐκ ἀρνησόμεθά σε φίλη Ὀρθοδοξία, οὐ ψευδόμεθά σε πατροπαράδοτον σέβας. Ἐν σοὶ ἐγεννήθημεν, ἐν σοὶ ζώμεν, ἐν σοὶ κοιμησόμεθα. Εἰ δὲ καὶ καλέσει καιρός καὶ μυριάκις ὑπέρ σοῦ τεθνηξόμεθα». (Ιωσήφ Βρυέννιος, μεγάλος διδάσκαλος της Ορθοδοξίας)
* «Μακαρία η χώρα, μακαρία η πόλη, μακαρία η γενεά η έχουσα μέσα της πλήθος δικαίων. Μακαριότεροι δε μάλλον αυτοί οι δίκαιοι, για τους οποίους ο κόσμος σώζεται. Διότι μακαρισμοί και έπαινοι πρέπουν στους δικαίους». (Όσιος Εφραίμ ο Σύρος)
* «Είμαστε όλοι ζωντανές εικόνες του Θεού. Να διακηρύττουμε με την ζωή μας, τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας, οι άνθρωποι που μας συναντούν, να βλέπουν σε μας την αλήθεια, το φως του Θεού, την αγάπη Του. (Αντώνιος Bloom του Σουρόζ)
*Και μόνον το κεφάλι σου να ακουμπήσης σε μία εικόνα, θα βρης παρηγοριά. (Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης)
*Είναι θαυματουργική η δύναμη των αγίων εικόνων. (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, Επίσκοπος Αχρίδος)
* «Ὀταν ασπάζεστε τις εικόνες των μαρτύρων του Χριστού, ασπάζεστε τις πληγές και τα παθήματά τους για χάρη του Βασιλέως Χριστού.
Όταν αγγίζετε με το χέρι σας τις εικόνες των οσίων ασκητών και εγκρατευτών, δεν αγγίζεται το σανίδι αλλά τους κόπους και τις αρετές τους.
Όταν κλαίετε ενώπιον της εικόνας της Αγίας Θεοτόκου, δεν θρηνείτε μπροστά σε ένα νεκρό κομμάτι ξύλου ή πανιού, αλλά κλαίετε ενώπιον της ζωντανής και σπλαχνικής Μητέρας του Θεού, η οποία βλέπει από τη Βασιλεία του Υιού της τα δάκρυά σας και σπεύδει σε βοήθεια».
* «Η Ορθοδοξία στη γη κρατιέται από την Ορθοδοξία των ουρανών… τίποτε μην σας φοβίσει, η πίστη μας είναι η νίκη η νικήσασα τον κόσμο. Ακόμα και τούτο που συμβαίνει τώρα … μην σας φοβίσει και σας κλονίσει, αυτή η βίαιη φίμωση και ο στραγγαλισμός της πίστεως και των ιερών του Χριστού!» (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
* «Εάν απολέσωμεν την Ορθοδοξία μας, θα χάσουμε και την Ελευθερία μας» Ο Άγιος Κοσμάς Αιτωλός στη διαφύλαξη της Ορθοδοξίας, έβλεπε την ανάσταση του Γένους και την επανάκτηση της εθνικής ελευθερίας και ο οραματισμός του και ο αγώνας του δικαιώθηκαν.
* Υπάρχουν, είναι δυνατόν να υπάρχουν θαυματουργές Εικόνες;
Πολλοί Ορθόδοξοι θεολόγοι αποδίδουν τα θαύματα μερικών Εικόνων όχι στις ίδιες Εικόνες, αλλά στη πίστη των ανθρώπων που προσεύχονται ενώπιόν των. Ότι η πίστη θαυματουργεί και η θερμή προσευχή, είτε μπροστά στις Εικόνες είτε όχι, αυτό είναι έξω από κάθε αμφιβολία. Αυτό όμως δεν είναι λόγος να αρνηθούμε ότι μερικές Εικόνες μπορούν να έχουν και οι ίδιες, θαυματουργική χάρη. Δεν είναι παράδοξο, αλλά πολύ φυσικό. Το Ευαγγέλιο αναφέρει ότι οι Απόστολοι θαυματουργούσαν όχι μόνο με τα χέρια τους, αλλά στο πέρασμά τους ακόμη και η σκιά τους! (Πραξ.ε΄,12-14). Ακόμα τα μανδήλια του Αποστόλου Παύλου, ριπτόμενα πάνω στους ασθενείς ή δαιμονισμένους, τους θεράπευαν! (Πραξ. ιθ΄, 12).
Ώστε όχι μόνο οι ίδιοι Απόστολοι είχαν θαυματουργικό χάρισμα, αλλά και αυτά τα αντικείμενα της προσωπικής τους χρήσεως. Η χάρις από το Θεό έφθανε μέχρι τα μανδήλια τους. Τι το παράδοξο λοιπόν να ευλογήσει ο Θεός ανθρώπους βαθειάς ταπεινώσεως, νηστείας, προσευχής τους ίδιους να θαυματουργούν ή και τα έργα αυτών, τις Εικόνες; (Περίοδος Τριωδίου, Αρχιμανδρίτης Επιφάνιος Ι. Θεοδωρόπουλος).
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος β’
Τὴν ἄχραντον Εἰκόνα σου προσκυνοῦμεν Ἀγαθέ, αἰτούμενοι συγχώρησιν τῶν πταισμάτων ἡμῶν, Χριστὲ ὁ Θεός, βουλήσει γὰρ ηὐδόκησας σαρκὶ ἀνελθεῖν ἐν τῷ Σταυρῷ, ἵνα ῥύσῃ οὓς ἔπλασας ἐκ τῆς δουλείας τοῦ ἐχθροῦ, ὅθεν εὐχαρίστως βοῶμέν σοι, Χαρᾶς ἐπλήρωσας τὰ πάντα, ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, παραγενόμενος εἰς τὸ σῶσαι τὸν Κόσμον.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς