Η περίφημη εικόνα του Ιωάννη Κορνάρου που ιστόρησε την Ευχή του Μεγάλου Αγιασμού και εικονίζει κατά γράμμα όλη την Ευχή που λέγεται στον Αγιασμό των Θεοφανείων.
Η εικόνα "Μέγας ει, Κύριε" της Ευχής του Μεγάλου Αγιασμού του Ιωάννη Κορνάρου, που χρονολογείται από το 1770, βρίσκεται στην Ιερά Μονή της Κυρίας Ακρωτηριανής, ευρύτερα γνωστής σήμερα ως Ιερά Μονή Τοπλού Σητείας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία προκύπτουν μέσα από την έρευνα της κ. Κυριακάκη-Σφακάκη, στην εικόνα "Μέγας εἶ, Κύριε" ο Κορνάρος υπομνημάτισε με το χρωστήρα του τη δεύτερη ενότητα της ευχής του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Σωφρονίου, η οποία αναγιγνώσκεται στην Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανίων. Η ενότητα αυτή, περιγραφική των θείων έργων, αρχίζει με τη φράση: «Μέγας εἶ, Κύριε, καὶ θαυμαστά τὰ ἔργα σου, καὶ οὐδείς λόγος ἐξαρκέσει πρὸς ὕμνον τῶν θαυμασίων σου...».
Η κ. Σφακάκη στις ομιλίες της αναφέρει, επίσης, ότι «ο Ιωάννης Κορνάρος υπομνηματίζει μία προς μία τις φράσεις της ευχής, τις οποίες αριθμεί από 1 μέχρι 61. Τον κεντρικό κάθετο άξονα της εικόνας συνθέτουν τέσσερις παραστάσεις: Η Αγία Τριάδα, η Βάπτιση του Ιησού, η Θεοτόκος, Ένθρονος, Βρεφοκρατούσα δεξιόθεν και η Κάθοδος του Ιησού εις τον Άδη. Διάσπαρτα, χωρίς διάχωρα, 61 εικονίδια καλύπτουν την επιφάνεια της εικόνας και, μεταξύ αυτών, έχουν ιστορηθεί γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης. Εικονίζονται και τα τέσσερα στοιχεία από τα οποία συνεστήθη το σύμπαν (Γη, Πυρ, Αέρας και Ύδωρ). Επί των ακτίνων των εκπορευομένων από την Αγία Τριάδα, ο Κορνάρος έχει αναγράψει τους μήνες τού έτους και έχει εικονίσει τα ζώδια.
Η εικόνα αυτή είναι μοναδικό μνημείο της μεταβυζαντινής ζωγραφικής, λόγω του μεγέθους και της πλοκής των παραστάσεων. Ουδείς άλλος προ ή μετά τον Ιωάννη Κορνάρο ιστόρησε την ευχή του Μεγάλου Αγιασμού, η οποία αποδίδεται στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Σωφρόνιο. Ο Πατριάρχης Σωφρόνιος, με έργο υμνολογικό, ρητορικό, θεολογικό και αγιογραφικό, υπήρξε η τελευταία μεγάλη πνευματική μορφή της προϊσλαμικής Βυζαντινής Ανατολής.
ΠΗΓΗ: https://proskynitis.blogspot.com/2020/01/blog-post
Παραθέτουμε ένα τμήμα της Ευχής καθαγιασμού.
Ευχή καθαγιασμού των υδάτων
Ποίημα Σωφρονίου Πατριάρχου Ιεροσολύμων
...Μέγας εἶ, Κύριε, καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα σου, καὶ οὐδεὶς λόγος ἐξαρκέσει πρὸς ὕμνον τῶν θαυμασίων σου. Δόξα Σοι, Κύριε, δόξα Σοι. Μέγας εἶ, Κύριε, καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα σου, καὶ οὐδεὶς λόγος ἐξαρκέσει πρὸς ὕμνον τῶν θαυμασίων σου. Δόξα Σοι, Κύριε, δόξα Σοι. Μέγας εἶ, Κύριε, καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα σου, καὶ οὐδεὶς λόγος ἐξαρκέσει πρὸς ὕμνον τῶν θαυμασίων σου. Δόξα Σοι, Κύριε, δόξα Σοι. Σὺ γὰρ βουλήσει ἐξ οὐκ ὄντων εἰς τὸ εἶναι παραγαγών τὰ σύμπαντα τῷ σῷ κράτει συνέχεις τὴν κτίσιν, καὶ τῇ σῇ προνοίᾳ διοικεῖς τὸν κόσμον. Σὺ ἐκ τεσσάρων στοιχείων τὴν κτίσιν συναρμόσας, τέτταρσι καιροῖς τόν κύκλον τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐστεφάνωσας. Σὲ τρέμουσιν αἱ νοεραὶ πᾶσαι Δυνάμεις. Σὲ ὑμνεῖ ἥλιος, σὲ δοξάζει σελήνη, σοὶ ἐντυγχάνει τὰ ἄστρα, σοὶ ὑπακούει τὸ φῶς, σὲ φρίττουσιν ἄβυσσοι, σοὶ δουλεύουσιν αἱ πηγαί. Σὺ ἐξέτεινας τὸν οὐρανὸν ὡσεὶ δέῤῥιν, σὺ ἐστερέωσας τὴν γῆν ἐπὶ τῶν ὑδάτων, σὺ περιετείχισας τὴν θάλασσαν ψάμμῳ, σὺ πρὸς ἀναπνοὰς τὸν ἀέρα ἐξέχεας, Ἀγγελικαὶ Δυνάμεις σοὶ λειτουργοῦσιν, οἱ τῶν Ἀρχαγγέλων χοροὶ σὲ προσκυνοῦσι, τὰ πολυόμματα Χερουβίμ, καὶ τὰ ἑξαπτέρυγα Σεραφὶμ κύκλῳ ἱστάμενα καὶ περιϊπτάμενα, φόβῳ τῆς ἀπροσίτου σου δόξης κατακαλύπτεται. Σὺ γὰρ Θεὸς ὢν ἀπερίγραπτος, ἄναρχός τε καὶ ἀνέκφραστος, ἦλθες ἐπὶ τῆς γῆς, μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, οὐ γὰρ ἔφερες, Δέσποτα, διὰ σπλάγχνα ἐλέους σου, θεάσασθαι ὑπὸ τοῦ διαβόλου τυραννούμενον τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, ἀλλ' ἦλθες καὶ ἔσωσας ἡμᾶς. Ὁμολογοῦμεν τὴν χάριν, κηρύττομεν τὸν ἔλεον, οὐ κρύπτομεν τὴν εὐεργεσίαν, τὰς τῆς φύσεως ἡμῶν γονὰς ἠλευθέρωσας, παρθενικὴν ἡγίασας μήτραν τῷ τόκῳ σου, πᾶσα ἡ κτίσις ὕμνησέ σε ἐπιφανέντα. Σὺ γὰρ ὁ Θεὸς ἡμῶν ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθης, καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφης. Σὺ καὶ τὰ Ἰορδάνεια ῥεῖθρα ἡγίασας, οὐρανόθεν καταπέμψας τὸ Πανάγιόν σου Πνεῦμα, καὶ τὰς κεφαλὰς τῶν ἐκεῖσε ἐμφωλευόντων συνέτριψας δρακόντων. Αὐτὸς οὖν, φιλάνθρωπε Βασιλεῦ, πάρεσο καὶ νῦν διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, καὶ ἁγίασον τὸ ὕδωρ τοῦτο. Ἀμὴν. Αὐτὸς οὖν, φιλάνθρωπε Βασιλεῦ, πάρεσο καὶ νῦν διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, καὶ ἁγίασον τὸ ὕδωρ τοῦτο. Ἀμὴν…
Τροπάριον τοῦ Ἁγιασμοῦ
Σῶσον, Κύριε, τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς βασιλεῦσι, κατὰ βαρβάρων δωρούμενος, καὶ τὸ σὸν φυλάττων, διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς