Παραθέτουμε το Προεόρτιο απολυτίκιο των Θεοφανείων με μία
ερμηνευτική προσέγγιση.
Ἀπολυτίκιο τῶν Φώτων. Ἦχος δ΄.
Ἑτοιμάζου Ζαβουλών, καὶ εὐτρεπίζου Νεφθαλείμ. Ἰορδάνη ποταμέ, στῆθι ὑπόδεξαι σκιρτῶν, τοῦ βαπτισθῆναι ἐρχόμενον τὸν Δεσπότην. Ἀγάλλου ὁ Ἀδὰμ σὺν τῇ Προμήτορι, μὴν κρύπτετε ἑαυτούς, ὡς ἐν Παραδείσῳ τὸ πρίν· καὶ γὰρ γυμνοὺς ἰδὼν ὑμᾶς ἐπέφανεν, ἵνα ἐνδύσῃ τὴν πρώτην στολήν, Χριστὸς ἐφάνη, τὴν πᾶσαν κτίσιν, θέλων ἀνακαινίσαι.
(= Να ετοιμάζεται η περιοχή της Ζαβουλών, να στολίζεται η Νεφθαλείμ στη Γαλιλαία. Και συ Ιορδάνη ποταμέ στάσου, σκιρτώντας από χαρά να υποδεχθείς τον Ερχόμενον Δεσπότην, για να βαπτισθεί. Και εσύ Αδάμ μαζί με την Εύα την προμήτορά μας να αγάλλεσαι από χαρά. Μην κρύπτετε τους εαυτούς σας, όπως παλαιά στον Παράδεισο. Και τούτο γιατί, όταν ο Κύριος σας είδε γυμνούς, φανερώθηκε για να σας ενδύσει την πρώτην στολήν. Φανερώθηκε ο Χριστός θέλοντας να ανακαινίσει όλην την κτίση).
Ο Ζαβουλών και ο Νεφθαλείμ ήταν δύο από τα δώδεκα παιδιά του Ιακώβ και γενάρχες αντίστοιχων φυλών, όταν γύρισαν από την Αίγυπτο και ο Ιησούς του Ναυή τους μοίρασε την γη της Επαγγελίας, την γη Χαναάν. Στις περιοχές Ζαβουλών και Νεφθαλείμ της Γαλιλαίας των Εθνών, που βρίσκονται στα παραθαλάσσια σύνορα της Καπερναούμ, κατά τον ευαγγελιστή Ματθαίο ήλθε και κατοίκησε ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, όταν έμαθε ότι ο Ιωάννης παρεδόθη.
Σύμφωνα με το απολυτίκιο, ο Ιορδάνης ποταμός πρέπει να σταματήσει την ροή των υδάτων του, διότι έρχεται να βαπτισθεί ο Δεσπότης, κατά το «ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω» όταν πέρασε η Κιβωτός της Διαθήκης στην Ερυθρά θάλασσα (ψαλμ. 113, 5 και ψαλ. 76, 17).
Ο ιερός υμνογράφος στη συνέχεια απευθύνεται στους πρωτοπλάστους ως ψυχές, που βρίσκονται στον Άδη και τους παίρνει και τους τοποθετεί στον Παράδεισο. Οι πρωτόπλαστοι και οι άλλοι πιστοί πρέπει να χαίρονται, γιατί η σωτηρία είναι πλέον γεγονός. Εκείνος που θα τους έσωζε, ο Χριστός ήλθε στη γη και είναι ο Ίδιος που είπε τότε το Πρωτευαγγέλιο στους πρωτοπλάστους, την πρώτη χαρούμενη είδηση. Και αποτίνεται στην Εύα ότι θα έλθει να τους σώσει, διότι εκείνη θα έφερνε στον κόσμο τον Μεσσία. Και τους συμβουλεύει να μην κρύβονται, όπως τότε στον Παράδεισο για την γυμνότητά σας, επειδή είχαν ενοχή και τους ενέδυσε με τη δερματίνη στολή (αλογία). Ο Κύριος όμως φανερώθηκε για να τους ενδύσει με την πρώτην στολήν, αυτήν που θα έχουμε στη Βασιλεία του Θεού. Τελικά ο Χριστός φανερώθηκε για να ανακαινίσει όλη την κτίση. Τότε όλα θα γίνουν καινούργια, μεταμορφωμένα.
Ας προετοιμασθούμε ιδιαίτερα φέτος να υποδεχθούμε τα Άγια Θεοφάνεια του Κυρίου μας εξαγνισμένοι με νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, για να καταυγάσει τις ψυχές και όλη την ύπαρξή μας το σωτήριο Φως του Χριστού, που είναι η Αληθινή Ζωή και Ατελεύτητη.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος β’.
Ὅτε τῇ ἐπιφανείᾳ σου ἐφώτισας τὰ σύμπαντα, τότε ἡ ἀλμυρὰ τῆς ἀπιστίας θάλασσα ἔφυγε, καὶ Ἰορδάνης κάτω ῥέων ἐστράφη, πρὸς οὐρανὸν ἀνυψῶν ἡμᾶς. Ἀλλὰ τῷ ὕψει τῶν θείων ἐντολῶν σου, συντήρησον Χριστὲ ὁ Θεός, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, καὶ σῶσον ἡμᾶς.
Κοντάκιον.
Ἐν τοῖς ῥείθροις σήμερον τοῦ Ἰορδάνου, γεγονὼς ὁ Κύριος, τῷ Ἰωάννῃ ἐκβοᾷ. Μὴ δειλιάσῃς βαπτίσαι με· σῶσαι γὰρ ἥκω, Ἀδὰμ τὸν πρωτόπλαστον.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς