Οι Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός ήταν αυτάδελφοι, κατάγονταν από την Ασία και σπούδασαν την ιατρική επιστήμη, την οποία εξασκούσαν σαν διακονία φιλανθρωπίας προς τον συνάνθρωπο. Παρείχαν ιάσεις σε ανθρώπους που είχαν ανάγκη, χωρίς να παίρνουν χρήματα, γι' αυτό και ονομάστηκαν Ανάργυροι. Είχαν όμως λάβει και ιδιαίτερο χάρισμα από τον Θεό να θεραπεύουν ασθενείς όχι μόνο με φάρμακα αλλά και μετά από θερμή προσευχή.
* Ένα ιατρικό θαύμα που πραγματοποίησαν οι Άγιοι Ανάργυροι ήταν το γεγονός της μεταμόσχευσης ποδιού περί το 400 μ.Χ. Ακρωτηρίασαν το κάτω άκρο ενός άνδρα, το οποίο έπασχε από γάγγραινα και το αντικατέστησαν με ένα άλλο υγιές από έναν Άραβα, ο οποίος μόλις είχε πεθάνει! Το θαύμα αυτό αναφέρεται σε ιατρικά περιοδικά και πάμπολλους πίνακες ζωγραφικής τέχνης ως «το θαύμα του Μαύρου Ποδιού». Έκτοτε καταγράφονται άπειρα θαύματα να επιτελούν οι Άγιοι Ανάργυροι, παλαιότερα και νεώτερα.
* Στη βιογραφία του αγίου Γέροντα Ιακώβου Τσαλίκη, ηγουμένου της Ι.Μ Οσίου Δαυίδ της Ευβοίας αναφέρεται πως κάποια περίοδο ο Γέροντας υπέφερε από βαριά οσφυαλγία. Ενώ έκανε ενέσεις και θεραπείες δεν είδε καμία βελτίωσε. Τελικά μετά από 29 μέρες πόνου είδε τους Αγίους Αναργύρους, που τον επισκέφτηκαν και τον ιάτρευσαν.
* Στο βιβλίο που κυκλοφορεί για τον Βίο του Γέροντα Αμβροσίου της Ι.Μ Δαδίου στην Αμφίκλεια Βοιωτίας (+2 Δεκεμβρίου 2006) αναφέρεται το εξής θαύμα των Αγίων Αναργύρων που το αφηγείται ο ίδιος ο γέροντας (περιληπτικά): Όταν ήταν νέος μοναχός στο Άγιον Όρος (και συγκεκριμένα στην Ι.Μ Ξηροποτάμου), ήταν στον κήπο και τον σκάλιζε. Εκεί κοντά είδε ένα δένδρο με καρπούς (νομίζω συκιά, δεν είμαι σίγουρος) και αφού νικήθηκε από τον πειρασμό της λαθροφαγίας (να φάει δηλαδή εκτός της κανονισμένης ώρας) ανέβηκε επάνω στο δένδρο για να κόψει κάποιους καρπούς. Δεν πρόσεξε όμως καλά (ή έσπασε το κλαδί που ήταν ανεβασμένος) και έπεσε κάτω και εξαρθρώθηκε (ή έσπασε) το πόδι του. Μεταφέρθηκε σε ένα κελί για να αναρρώσει. Ενώ βογκούσε από τους πόνους παρακάλεσε τους Αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό, που ήταν ένα εκκλησάκι τους εκεί κοντά να γίνει καλά. Το βράδυ, είδε μια λάμψη από το εκκλησάκι και τον επισκέφτηκαν οφθαλμοφανώς οι άγιοι, οι οποίοι αφού έπιασαν το πόδι του προσπαθούσαν να το ισιώσουν (όπως και το ίσιωσαν). Μάλιστα, ο ίδιος ο γέροντας άκουγε και τη συζήτηση που είχαν μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της θεραπείας!
Η δύναμη της πίστεως και η εμπιστοσύνη στον Θεό, καθώς και η αγάπη στους Αγίους της Εκκλησίας μας επιφέρει τα θαύματα. Τίποτε δεν είναι αδύνατο στο Θεό, αλλά «τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν». (Λκ. 18,27)
Στιχηρὰ ἰδιόμελα τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων. Ἦχος α’.Ἀνατολίου
Τὴν χάριν τῶν ἰαμάτων, ἐκ Θεοῦ εἰληφότες, ἀναργύρως τὰ πάθη, τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν, θεραπεύετε, παγκόσμιοι Ἀνάργυροι· ὅθεν δι’ ὑμῶν Χριστὸς τοῖς πιστοῖς, τὴν δεδομένην εὐρωστίαν χαριζόμενος, φωστῆρας ἀπλανεῖς ὑμᾶς ἀναδείκνυσι τῇ οἰκουμένῃ, αὐτῷ πρεσβεύσατε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἦχος β’. Γερμανοῦ.
Στίχ. Θαυμαστὸς ὁ Θεὸς ἐν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ, ὁ Θεὸς ᾿Ισραήλ.
Ἀγάλλεται ὁ χορὸς τῶν Ἁγίων εἰς αἰῶνας· βασιλείαν γὰρ οὐρανῶν ἐκληρονόμησαν. Γῆ τὰ λείψανα αὐτῶν δεξαμένη, εὐωδίαν διέπνευσε· Δοῦλοι Χριστοῦ γεγόνασι, κατασκηνώσαντες εἰς ζωὴν αἰώνιον.
Στίχ. Τοῖς ἁγίοις τοῖς ἐν τῇ γῇ αὐτοῦ ἐθαυμάστωσεν ὁ Κύριος, πάντα τὰ θελήματα αὐτοῦ ἐν αὐτοῖς.
Ἰατροὶ τῶν ἀσθενούντων, θησαυροὶ τῶν ἰαμάτων, σωτῆρες τῶν πιστῶν, Ἀνάργυροι πανευκλεεῖς, τοὺς ἐν ἀνάγκαις κράζοντας, καὶ ὀδυνωμένους ἰάσασθε, σὺν τῇ Θεοδότῃ, ἱκετεύοντες, Θεὸν τὸν ἀγαθόν, λυτρώσασθαι ἡμᾶς, τῶν παγίδων τοῦ ἐχθροῦ.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς