Οι συναξαριστές και οι εγκωμιαστές του Δημητρίου, και ιδιαιτέρως ο Δημήτριος Χρυσολωράς, περιγράφουν με ενάργεια τον διάλογο μεταξύ του Αγίου και του αγέρωχου και σκληρού διώκτη των χριστιανών Μαξιμιανού. Ο Δημήτριος εμφανίζεται μπροστά του χωρίς να δειλιάσει από το μέγεθος της αμείλικτης εξουσίας ή από τα βασανιστήρια που σίγουρα τον περίμεναν. Οι αγιολόγοι περιγράφουν τα όσα διαμείφθηκαν μεταξύ του αυτοκράτορα και του γενναίου ομολογητή του Χριστού και τα οποία περιληπτικά έχουν ως εξής:
Μαξιμιανός: Είναι αλήθεια πως είσαι χριστιανός;
Δημήτριος: Είμαι στρατιώτης του Χριστού και μόνο Αυτόν λατρεύω.
Μαξιμιανός: Εγώ όμως σε ανέβασα σε τόσο μεγάλο αξίωμα κι εσύ, Δημήτριε, έτσι μου το ανταποδίδεις;
Δημήτριος: Εγώ, βασιλιά μου, τιμώ τη βασιλεία σου, αλλά πιο πολύ από σένα τιμώ τον Θεό του ουρανού και της γης, που είναι βασιλιάς όλου του κόσμου.
Μαξιμιανός: Και ποιος είναι αυτός ο βασιλιάς και Θεός σου;
Δημήτριος: Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός. Είναι Θεός αληθινός και Παντοδύναμος. Αυτόν λατρεύω και τους θεούς των ειδωλολατρών δεν τιμώ, αλλά τους μυκτηρίζω και τους σιχαίνομαι. Όσο για τις τιμές και τα αγαθά που δίνεις σ’ εκείνους που πειθαρχούν σ' εσένα, πώς είναι δυνατόν να συγκινήσουν όποιον περιφρονεί την πρόσκαιρη εξουσία σου, την ίδια τη βασιλεία σου, τον πλούτο και τη δόξα σου; Αν μάλιστα με θανατώσεις θέλω να ξέρεις ότι θα κάνεις για μένα αυτό που περισσότερο απ’ όλα εύχομαι: Με στέλνεις μία ώρα αρχύτερα στην αληθινή ζωή και σ’ Εκείνον που ποθώ περισσότερο από καθετί.
Παρά το γεγονός ότι ο Μαξιμιανός μόλις και μετά βίας συγκρατούσε την οργή του για το τόλμημα του νεαρού ανθυπάτου, ανέβαλε να τον υποβάλει σε βασανιστήρια, γιατί είχε την κρυφή ελπίδα ότι θα μπορούσε να "συνετίσει" τον Δημήτριο και να τον αποσπάσει από τη χριστιανική πίστη. Έτσι έδωσε εντολή να φυλακισθεί "στις καμάρες όπου ζέσταιναν νερό για τα γειτονικά λουτρά". Στο "Μαρτύριο" που συνέταξε ο Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής αναφέρεται ότι καθώς ο Δημήτριος οδηγούνταν στη φυλακή χαιρόταν, γιατί πλησίαζε το μαρτυρικό του τέλος, αλλά ταυτόχρονα λυπόταν γιατί αυτό καθυστερούσε αφού αντί για το μαρτύριο τον πήγαιναν στη φυλακή. Όταν τον έκλεισαν σ' αυτήν έλεγε: "Θεέ μου, ρίξε το βλέμμα σου σ' εμένα και βοήθησέ με. Διότι από σένα περιμένω με υπομονή βοήθεια. Είσαι η ελπίδα μου ... Εσένα θα υμνώ όσο θα υπάρχω ...".
Η απάντηση του Κυρίου ήρθε αμέσως με τη μορφή αγγέλου που του έβαλε στεφάνι στο κεφάλι και του είπε: "Ειρήνη σ' εσένα, αθλητά του Χριστού. Έχε θάρρος και δύναμη. Αγωνίσου σαν γενναίος άνδρας".
Με αυτήν την γενναιότητα αγωνίσθηκε ο άγιος Δημήτριος και αναδείχθηκε Ομολογητής, Απόστολος Χριστού, Μάρτυρας, Μυροβλύτης Άγιος. Κι αυτό οφείλεται αρχικά στην χριστιανική ανατροφή των ευσεβών γονέων του, οι οποίοι φύτεψαν στην ψυχή του την φλογερή αγάπη και την ακαταμάχητη πίστη για τον Χριστό. Και εκτός από τις στρατιωτικές του ικανότητες, ο ίδιος διαφύλαξε ακέραια τα χαρίσματά του στη νεανική του ηλικία, ως τον πολυτιμότερο θησαυρό της ζωής του. Αποστράφηκε τον πολυτελή και τρυφηλό βίο και ζούσε ασκητικά με αγνότητα στην ψυχή και στο σώμα. Η καθαρότητα της ψυχής και η προσωπική του κοινωνία με τον Θεό τον πλούτισε με τις δωρεές του Αγίου πνεύματος. Έτσι έγινε κατηχητής και διδάσκαλος άλλων νέων, μεταδίδοντας το αληθινό Φως του Χριστού σε πολλές περιοχές του ελλαδικού χώρου.
Ας γίνει ο Άγιος Δημήτριος παράδειγμα προς μίμηση, για να ακολουθήσουμε κι εμείς με αγάπη τον Χριστό, με συνέπεια λόγων και έργων, κι αν χρειασθεί, με οποιαδήποτε θυσία. Διότι «τιμή μάρτυρος, μίμησις μάρτυρος».
Δόξα Πατρί… ἦχος πλ.β’. Βυζαντίου.
Σήμερον συγκαλεῖται ἡμᾶς, τοῦ Ἀθλοφόρου ἡ παγκόσμιος πανήγυρις. Δεῦτε οὖν φιλέορτοι, φαιδρῶς ἐκτελέσωμεν, τὴν μνήμην αὐτοῦ λέγοντες. Χαίροις ὁ τὸν χιτῶνα τῆς ἀσεβείας διαρρήξας, διὰ τῆς πίστεως, τὴν δὲ ἀνδρείαν τοῦ Πνεύματος σεαυτῷ περιθέμενος. Χαίροις, ὁ καταργήσας τὰς ἐπινοίας τῶν παρανόμων, τῇ ἰσχὺϊ τῇ δοθείσῃ σοι, παρὰ τοῦ Θεοῦ. Χαίροις, ὁ λογχευθέντων τῶν μελῶν, τὸ μακάριον πάθος πνευματικῶς ἡμῖν ἀναζωγραφήσας τοῦ Χριστοῦ. Ὃν καθικέτευε, Ἀθλητῶν ἐγκαλλώπισμα Δημήτριε, λυτρωθῆναι ἡμᾶς ὁρατῶν καὶ ἀοράτων ἐχθρῶν, καὶ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς