Ἐν ᾗ ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ἀναστηλώσεως τῶν ἁγίων καί σεπτῶν Εἰκόνων, γενομένης παρὰ τῶν ἀειμνήστων Αὐτοκρατόρων Κωνσταντινουπόλεως, Μιχαὴλ καὶ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Θεοδώρας, ἐπὶ τῆς Πατριαρχείας τοῦ ἁγίου καὶ Ὁμολογητοῦ Μεθοδίου.
Η Εκκλησία μας σήμερα προβάλλει τη νίκη
κατά της εικονομαχίας, την οποία αποκήρυξε η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος το 787 μ.Χ.
μαζί με όλες τις αιρέσεις. Οι αγώνες και οι διαμάχες για τις ιερές εικόνες
κράτησαν πάνω από διακόσια χρόνια. Την Κυριακή της Ορθοδοξίας εορτάζουμε την
ανάμνηση του κορυφαίου γεγονότος της εκκλησιαστικής μας ιστορίας, της
αναστηλώσεως των ιερών εικόνων, που συνέβη το 843 μ.Χ. στο Βυζάντιο, με τη
συμβολή της βασίλισσας και μετέπειτα αγίας Θεοδώρας, συζύγου του αυτοκράτορα
Θεοφίλου (840–843 μ.Χ.). Επειδή εξακολουθούσαν να υπάρχουν εικονομάχοι
αυτοκράτορες, το 843 μ. Χ. η αυτοκράτειρα Θεοδώρα έθεσε τέλος στην εικονομαχική
έριδα.
Σε αυτή την εορτή της Εκκλησίας,
διακηρύττεται όχι μόνο η νίκη εναντίον της εικονομαχίας, αλλά και εναντίον όλων
των αιρέσεων, που παρουσίασαν τον Χριστό διαφορετικό από τον αληθινό Χριστό της
Εκκλησίας, σε όλη την ιστορική της διαδρομή. Έτσι η Εκκλησία, την Κυριακή της
Ορθοδοξίας, μας υπενθυμίζει τις πολυάριθμες νίκες της ορθόδοξης πίστεως.
Η προσκύνηση της ιερής εικόνας του
Χριστού και όλων των αγίων δεν είναι ειδωλολατρία, όπως υποστήριζαν οι
εικονομάχοι, διότι η τιμή δεν απευθύνεται στην ύλη, αλλά στο εικονιζόμενο
πρόσωπο. Ο Μέγας Βασίλειος διακήρυξε: «ἡ τῆς εἰκόνος τιμή ἐπί τό πρωτότυπον διαβαίνει» (P.G.
32,149) και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός έγραψε: «Προσκυνοῦμεν δὲ ταῖς εἰκόσιν οὐ τὴν ὕλη προσφέροντες τὴν προσκύνησιν, ἀλλά δι΄αὐτῶν τοῖς ἐν αὐταῖς εἰκονιζομένοις» (P.G.
94, 1356).
Επομένως η ευλογία και η χάρη που
λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των ιερών εικόνων δίνεται από το ιερό και
άγιο πρόσωπο και όχι από την ύλη της εικόνας. Η σημασία και η αξία των εικόνων
στους ορθόδοξους ναούς είναι θεολογική και ποιμαντική. Η εικόνα είναι το
έγχρωμο ευαγγέλιο των πιστών. Η απόφαση της 7ης Οικουμενικής Συνόδου
διασαφηνίζει: «οι αγιογράφοι δεν αναπαριστάνουν με την τέχνη τους έργα που
είναι αντίθετα προς το περιεχόμενο του Ευαγγελίου. Αλλά εκείνο που αναφέρει η
Γραφή, αυτό παρουσιάζουν με τη ζωγραφική τέχνη».
Η εικόνα κατά τον άγιο Ιωάννη Δαμασκηνό
μας παιδαγωγεί, μας μορφώνει. Είναι η ιερή τέχνη που μας οδηγεί στη αληθινή
γνώση, μας ευεργετεί και μας σώζει. Οι εικόνες έτσι γίνονται οδηγοί, μορφώνουν
μέσα μας τον Χριστό και μας παρακινούν να ακολουθούμε το άγιο θέλημά Του.
Αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό της Ορθοδοξίας
ας τον διαφυλάξουμε ανόθευτο, όπως μας τον παρέδωσαν οι Άγιοι Πατέρες, και ας
προσπαθούμε να αγιάζουμε με τα έργα μας καθημερινά την ψυχή μας για τη σωτηρία
μας.
«Αὕτη ἡ πίστις τῶν Ἀποστόλων,
αὕτη ἡ πίστις τῶν Πατέρων,
αὕτη ἡ πίστις τῶν Ὀρθοδόξων,
αὕτη ἡ πίστις τὴν Οἰκουμένην ἐστήριξεν».
ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Ἦχος
α’. Χορὸς Ἀγγελικὸς
Τὴν θείαν σου μορφήν, ἐν Εἰκόνι
τυποῦντες, τὴν Γέννησιν Χριστέ, ἀριδήλως βοῶμεν, τὰ θαύματα τὰ ἄῤῥητα, τὴν ἑκούσιον Σταύρωσιν, ὅθεν Δαίμονες, ἀποδιώκονται φόβῳ, καὶ κακόδοξοι, ἐν κατηφείᾳ θρηνοῦσιν, ὡς τούτων συμμέτοχοι.
Δόξα Πατρί…
Μορφὰς τῶν Προφητῶν, Ἀποστόλων τὰ εἴδη,
Μαρτύρων ἱερῶν,
καὶ Ἁγίων ἁπάντων, Εἰκόνας
καὶ μορφώματα, ἱερῶς ὡραΐζεται, τοῦ Νυμφίου δέ, τοῦ νοητοῦ καὶ τῆς Νύμφης, ἀγλαΐζεται, ταῖς νοεραῖς ἀγλαΐαις,
ἡ μήτηρ ἡ ἄνω
Σιών.
Καὶ νῦν… Θεοτοκίον.
Τοῖς πόθῳ σου Σεμνή, τὴν ἁγίαν Εἰκόνα,
τιμῶσι καὶ Θεοῦ, ἀληθῆ σὲ Μητέρα, συμφώνως καταγγέλλουσι, καὶ πιστῶς προσκυνοῦσί σε,
φύλαξ φάνηθι, καὶ κραταιὰ προστασία, ἀποτρέπουσα, πᾶν δυσχερὲς πόῤῥω τούτων, ὡς πάντα ἰσχύουσα.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς