«…πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται,
ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται».
(Όποιος
ταπεινώνει τον εαυτό του,
αυτός θα δικαιωθεί και θα εξυψωθεί από τον
Θεό).
Ο πνευματικός και θεάρεστος τρόπος
προσευχής είναι η προσευχή που γίνεται με πνεύμα μετανοίας.
Το περιεχόµενο της αληθινής προσευχής
είναι: η δοξολογία, με ευχαριστία στο Θεό, η παράκληση, με ικεσία στο Θεό να
µας ελεεί και να µη µας στερήσει τη Βασιλεία Του, δηλαδή την πνευµατική ένωση
µαζί Του και το σπουδαιότερο είναι η εξοµολόγηση, δηλαδή να µετανοούµε
καθηµερινά για τις αµαρτίες µας και να συγχωρούµε τους συνανθρώπους µας.
Κήρυκας κατ’ εξοχήν της αληθινής
μετάνοιας, ήταν ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Στις περίφημες ομιλίες του για
τη μετάνοια και τους μετανοούντας διακήρυττε: «Η μετάνοια είναι το χωνευτήρι
της αμαρτίας». «Η αληθινή, η έμπρακτη μετάνοια έχει άμεση ευεργετική επίδραση
πρώτα στους οικείους, στην οικογένεια, στους συνανθρώπους, στο κοινωνικό και
επαγγελματικό περιβάλλον. Ακόμα και στους απογόνους, όλοι διδάσκονται και όλοι
σιωπηλά παροτρύνονται στην εξάσκηση της αρετής. Και, επειδή η μετάνοια δεν
είναι έργο μόνον μιας ημέρας αλλά συνεχής και ισόβιος, αυτό έχει σαν συνέπεια
να μεταμορφώνεται ο μετανοών χριστιανός, και με τα δάκρυα που χύνει, το πένθος
και τη συντριβή που καλλιεργεί, και τον καθημερινό αγώνα που διεξάγει, με
νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, εγκράτεια, Θεία Κοινωνία, προσοχή στις αισθήσεις,
ιερά μελέτη, φιλεύσπλαχνη ελεημοσύνη, και λοιπά, επιδρά πολύ ευεργετικά διά της
Χάριτος του Ιησού Χριστού, σε όλα τα μέλη της οικογένειάς του, ακόμη και σε
ολόκληρο τον κόσμο. Οι καρποί της αληθινής μετανοίας είναι πάντοτε φανεροί και
ωφέλιμοι» καταλήγει ο ιερός Χρυσόστομος.
Και συνεχίζει «αυτόν που αμάρτησε κατά
τον πλέον χειρότερο τρόπον, αφού αποκτήσει την αληθινή μετάνοια, με ποταμούς δακρύων
μέρα νύχτα, Αυτόν τον εξυψώνει με κείνον που δεν αμάρτησε. Που δεν αμάρτησε και
που δεν είχε τις ίδιες και όμοιες πτώσεις. Να, ποια είναι η δύναμις της
μετανοίας, αλλά της αληθινής όμως. Όχι της υποκριτικής, όχι της Φαρισαϊκής, όχι
της ψεύτικης, όχι αυτής που συνεχώς δικαιολογείται, όχι αυτής που συνεχώς
μεταθέτει ελπίδες… Αλλά αυτή που ζεις μέσα σου με πόνο ψυχής, γιατί λύπησες τον
Πατέρα σου τον Θεό. Γι’ αυτό τονίζει ιδιαίτερα ο ιερός Χρυσόστομος την
υπενθύμιση των αμαρτημάτων μας. Και μάλιστα κατά την διάρκεια των
συντετριμμένων μας προσευχών, ανεξάρτητα αν έχουμε πάρει την άφεση στην Ιερά
μας Εξομολόγηση. Δηλαδή, «και μετά την Εξομολόγηση, συνεχώς θα μετανοείς και θα
μετανοούμε, και θα συντριβόμαστε και θα κλαίμε για τις αμαρτίες μας και την αμαρτωλότητά
μας». «Και μάλιστα αυτή η ενθύμηση των αμαρτιών μας και των φοβερών πτώσεών
μας, που γίνεται με δάκρυα και συντριβή, ούτε μας ντροπιάζει, ούτε και μας
τρομάζει, αλλά αντίθετα μας καθιστά μπροστά στα μάτια του Θεού λαμπρούς και
αστραφτερούς».
«Στην παραβολή του Τελώνου και
Φαρισαίου, τον Φαρισαίο που απαρίθμησε τα κατορθώματά του, τον σιχάθηκε ο Θεός.
Ενώ τον Τελώνη, που ομολόγησε την αμαρτωλότητά του και ζήτησε το έλεός Του, τον
αγάπησε και τον δόξασε. Η απαρίθμηση, λοιπόν, των δήθεν καλών μας πράξεων, και
των δήθεν αρετών, που νομίζουμε ότι έχουμε, και των δήθεν θυσιών που πιστεύουμε
ότι κάνουμε, μας οδηγούν στην υπερηφάνεια και στον κομπασμό, δηλαδή στην
καταδίκη μας. Ενώ η ενθύμηση των αμαρτημάτων μας, συγκρατεί την διάνοιά μας από
την υπερηφάνεια, ταπεινώνει τους λογισμούς μας, συγκρατεί τις αισθήσεις μας,
αυξάνει την επιείκεια και την συγχωρητικότητά μας στα λάθη των αδελφών μας και
πλούσια προσελκύει την εύνοια του Θεού, γι’ αυτό και ο ίδιος ο Χριστός
εντέλλεται: «ὅταν
ποιήσετε πάντα τὰ διαταχθέντα
ὑμῖν, λέγετε ὅτι δοῦλοι ἀχρεῖοι ἐσμέν». Ότι, «ὅ, ὀφείλομεν
ποιῆσαι, πεποιήκαμεν». (Λουκ.
ιζ΄1)
ΠΗΓΗ: Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Λόγος εἰς τὸν τελώνην καὶ τὸν
Φαρισαῖον. Και Απόσπασμα από την ομιλία Β', περί μετανοίας.
«Φαρισαίου φύγωμεν ὑψηγορίαν καὶ Τελώνου μάθωμεν τὸ ταπεινὸν ἐν
στεναγμοῖς». Αυτή είναι η αληθινή
προσευχή, δεκτή στο Θεό, που επιφέρει τη λύτρωση και τη σωτηρία της ψυχής.
Ἐξαποστειλάριον Τριῳδίου. – Τοῖς
Μαθηταῖς
συνέλθωμεν.
Ὑψηγορίαν φύγωμεν, Φαρισαίου κακίστην·
ταπείνωσιν δὲ μάθωμεν,
τοῦ Τελώνου ἀρίστην, ἵν᾽ ὑψωθῶμεν βοῶντες, τῷ Θεῷ σὺν ἐκείνῳ· Ἱλάσθητι
τοῖς δούλοις σου, ὁ τεχθεὶς ἐκ
Παρθένου, Χριστὲ Σωτήρ ἑκουσίως, καὶ Σταυρὸν ὑπομείνας,
συνήγειρας τὸν κόσμον
σου θεϊκῇ δυναστείᾳ.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς