Από τον κανόνα της Γεννήσεως του Χριστού


 Στη Θεία κατά σάρκα Γέννηση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού αποδόθηκαν δύο μελοποιημένοι Κανόνες. Ο ένας Κανν είναι ο πεζός, ποίημα του Αγίου Κοσμά του Μελωδού (685-750) ο οποίος έχει γράψει όλους τους Κανόνες της Μ. Εβδομάδος και επτά Κανόνες σε ισάριθμες Δεσποτικές εορτές. Και ο άλλος Κανών της Γεννήσεως είναι ο ιαμβικός, ποίημα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού (680-754) μεγάλου θεολόγου και οικουμενικού Διδασκάλου, ο οποίος εκτός των θεολογικών έργων του συνέθεσε 14 Κανόνες και είναι ένας από τούς εισηγητές του ποιητικού είδους των Κανόνων.
  

Ο άγιος Κοσμάς ο Μελωδός στον ειρμό της Θ΄ Ωδής του πεζού Κανόνα, εκπλήσσεται μπροστά στο παράδοξο θέαμα της Γέννησης του Χριστού, όπως ακριβώς τρεις και πλέον αιώνες πριν ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. 



δή θ΄. Ερμός.
«Μυστριον ξνον, ρ κα παρδοξον! Ορανν τ Σπλαιον, θρνον Χερουβικν, τν Παρθνον, τν φτνην χωρον, ν νεκλίθη χώρητος, Χριστς Θες, ν νυμνοντες μεγαλνομεν».

Ερμηνεία: Βλέπω ένα καινοφανές και παράδοξο μυστήριο βλέπω ότι το γήινο και σκοτεινό σπήλαιο έγινε υψηλός και λαμπρός Ουρανός. Μέσα σε αυτό καταδέχθηκε να γεννηθεί ο Υιός του Θεού, ο Οποίος κατοικεί στους ουρανούς, όπου υμνείται από πλήθος Αγγέλων και Αρχαγγέλων. Βλέπω ότι η Παρθένος Μαρία, η οποία έχει υλικό σώμα, έγινε θρόνος Χερουβικός, διότι Εκείνος που αναπαύεται στον ένδοξο θρόνο των Χερουβίμ, θρονιάστηκε μέσα στην άχραντη κοιλιά της Παρθένου και στην αγκαλιά της αναπαύθηκε. Βλέπω ότι η ευτελής και μικρή φάτνη έγινε τόπος ευρύχωρος, διότι ο Χριστός ως Θεός που είναι αχώρητος ως προς την θεότητα, ανεκλίθη (πλάγιασε) πάνω στη φάτνη ως προς την ανθρωπότητα. Αυτόν τον Θεό εμείς ανυμνούντες μεγαλύνουμε. 


  Την ίδια έκπληξη πρωτίστως εκφράζει και ο ιερός Χρυσόστομος με την αρχική του φράση: «Μυστριον ξνον, ρ κα παρδοξον!.. Σήμερον Βηθλεμ τν ορανν μιμήσατο·… Κα μ ζήτει πς· που γρ βούλεται Θεός, νικται φύσεως τάξις. » στον Λόγο του εις το Γενέθλιον του Χριστού.

Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (1749-1809), ο «θεόπνους διδάσκαλος τς εσεβείας» έχει ερμηνεύσει με εκτενή θεολογική και φιλολογική ερμηνεία όλους τους ασματικούς Κανόνες των Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών. Για τους δύο Κανόνες της Χριστού Γεννήσεως σημειώνει χαρακτηριστικά: «Καθς γρ ο γγελοι πρότερον κατ’ ατν τν νύκτα τς Γεννήσεως το Κυρίου, ξήγησαν ες τος ποιμένας κα γροίκους νθρώπους τ παράδοξον τοτο Μυστήριον, οτω κα μες θέλομεν ξηγήση ες τος Χριστιανούς, ο ποοι εναι γροικότεροι ες τν κατανόησιν τν γλαφυροτέρων ρημάτων κα νοημάτων».

Τελικά ο ιερός Χρυσόστομος μας παρακινεί να χαρούμε: «Δετε ον, ορτάσωμεν, δετε πανηγυρίσωμεν. Ξένος γρ τς ορτς τρόπος, πειδ κα παράδοξος τς Γεννήσεως λόγος…                                                                                                                       (=λτε λοιπν ν εορτάσουμε! λτε ν πανηγυρίσουμε! Εναι παράξενος τρόπος τς εορτς -σο παράξενος εναι κι λόγος τς Γεννήσεως το Χριστο.)

…Τούτ ον τ ξ πόρων πόρον ργασαμέν Χριστ δόξαν ναπέμψωμεν σν τ Πατρ κα τ γί Πνεύματι, νν κα ε, κα ες τος αἰῶνας τν αώνων. μήν. (=Σ᾿ ατν λοιπόν, τ Λόγο το Θεο κα Υἱὸ τς Παρθένου, πο νοιξε δρόμο μέσα σ τόπο διάβατο, ς ναπέμψουμε δοξολογία μαζ μ τν Πατέρα κα τ γιο Πνεμα στος αἰῶνες τν αώνων. μήν).    
ΠΗΓΗ: γίου ωάννου Χρυσοστόμου, Ες τ γενέθλιον το Σωτρος μν ησο Χριστο, Λόγος, PG 56, 385-394.




δ θ’. ΜΕΓΑΛΥΝΑΡΙΑ
Μεγλυνον ψυχ μου, τν τιμιωτραν, κα νδοξοτραν τν νω στρατευμτων.
Μυστριον ξνον, ρ κα παρδοξον! ορανν τ Σπλαιον, θρνον Χερουβικν, τν Παρθνον, τν φτνην χωρον, ν νεκλίθη χώρnτος, Χριστς Θες, ν νυμνοντες μεγαλνομεν.

Μεγλυνον ψυχ μου, τν κ τς Παρθνου, Θεν σαρκ τεχθντα. ξασιον δρμον, ρντες ο Μγοι, συνθους νου στρος ρτιφαος, ορανου περλμποντος, Χριστν Βασιλα τεκμραντο, ν γ γεννηθντα Βηθλεμ, ες σωτηραν μν.



Μεγλυνον ψυχ μου, τν ν τ Σπηλαίῳ, τεχθντα Βασιλα.   Νεηγενς Μγων λεγντων, παιδον ναξ, ο στρ φνη, πο στν, ες γρ κενου προσκνησιν κομεν, μανες ρδης ταρττετο, Χριστν νελεν, θεομχος φρυαττμενος.

Μεγλυνον ψυχ μου, τν π τν Μγων, Θεν προσκυνηθντα. κρβωσε χρνον ρδης στρος, ο τας γεσαις ο Μγοι ν Βηθλεμ, προσκυνοσι Χριστ σν δροις΄ φ’ ο πρς Πατρδα δηγομενοι, δεινν παιδοκτνον, γκατλιπον παιζμενον.




κ τς ερς Μονς