Εορτάζει
στις 23 Αυγούστου, η Σύναξη της Παναγίας Προυσιώτισσας στην Ευρυτανία (Παναγία ἡ «ἐν τῶ Πυρσῶ τῆς Εὐρυτανίας)
Στην Ιερά Μονή Προυσού, στη βόρεια
πλευρά του καθολικού, στο μικρό σπήλαιο που είναι διαμορφωμένο κατάλληλα σε
παρεκκλήσιο, υπάρχει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, ένας μεγάλος θησαυρός
της Ορθοδοξίας μας.
Στο κέντρο του επιχρυσωμένου ξυλόγλυπτου
τέμπλου και σε περίτεχνο και όμορφο προσκυνητάρι κατοικεί, για χίλια και πλέον
χρόνια, η Παναγία η Προυσιώτισσα, η οποία πέρα από τα θαύματα, χαρίζει στους
πιστούς της πνευματική ευφροσύνη και αγαλλίαση, χαριτώνει την ψυχή του
ανθρώπου. Η Παναγία εικονίζεται ως τη μέση και με το δεξί της χέρι δείχνει τον
Χριστό, ενώ με το αριστερό τον κρατάει στοργικά στην αγκαλιά της. Ο Χριστός
είναι στραμμένος προς το πρόσωπό Της και με το δεξί Του χέρι Την ευλογεί. Πρόκειται
για τον εικονογραφικό τύπο της Οδηγήτριας, της Παναγίας που δείχνει και οδηγεί
στον Χριστό. Την εικόνα την καλύπτει αργυρόχρυση επένδυση του οπλαρχηγού
Γεωργίου Καραϊσκάκη και μόνο τα ζωγραφισμένα πρόσωπα των εικονιζόμενων είναι
φανερά. Τα μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια της Παναγίας, τα γραμμένα φρύδια, η μακριά
ίσια καλλιγραφημένη μύτη, το μικρό κερασένιο στόμα, οι μεγάλες επιφάνειες των
φώτων στο πρόσωπο φέρουν μπροστά μας, μία από τις ωραιότερες και
εκφραστικότερες μορφές της μεταβυζαντινής περιόδου. Η παράδοση, σύμφωνα με τον
αριθμό 3 κώδικα της Μονής, θέλει την εικόνα έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Η
αργυρόχρυση επένδυση -το πουκάμισο της Παναγίας- οφείλεται σε εκπλήρωση τάματος
του γενναιότατου στρατηγού Καραϊσκάκη, ο οποίος όταν συχνά αρρώσταινε από την
ασθένεια της θέρμης, πολλάκις φιλοξενούνταν στη Μονή Προυσού και νοσηλευόταν
εκεί. Έταξε στην Παναγία να του χαρίσει την γιατρειά, για να συνεχίσει τους
ένδοξους αγώνες του, για την απελευθέρωση του γένους, και θα την έντυνε με
αργυρόχρυσο πουκάμισο. Πράγματι μετά την θεραπεία, με απέραντη ευγνωμοσύνη,
εκπλήρωσε το τάμα του, στολίζοντάς την με την θαυμάσια τεχνουργημένη επένδυση,
έργο του χρυσοχόου καλλιτέχνη Γεωργίου Καρανίκα το 1824, όπως μας αποκαλύπτει η
ανάγλυφη επιγραφή, πάνω από τον δεξιό ώμο της Παναγίας: «Η Παντάνασσα. Δι’
εξόδων του γενναιοτάτου στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη, χειρί Γεωργίου Καρανίκα,
1824».
(Πηγή:
Αθανάσιος Παλιούρας: η Μονή Προυσού)
Θα αναφερθούμε στη θαυματουργό δύναμη
και παρουσία της Παναγίας της Προυσιώτισσας, μέσα από γεγονότα της ζωής των
κατοίκων της περιοχής μας. Πάμπολλα είναι τα θαύματα της Παναγίας της
Προυσιώτισσας, της Κυράς της Ρούμελης.
Από το κείμενο της Ιεράς Διηγήσεως του
Κυρίλλου του Καστανοφύλλη (1810-1812), πληροφορούμαστε τα πιο γνωστά θαύματα
από το 1754, έτος ανακαίνισης του καθολικού, λόγω της πυρκαγιάς που συνέβη και
από την οποία, ως εκ θαύματος, σώθηκε η Κρύπτη και η Ιερά εικόνα της
Προυσιώτισσας. Έτσι αναφέρονται θαύματα από το 1764 έως το 1810, θαύματα που
αφορούν τη σωτηρία των προσκυνητών από θανάσιμη πτώση στους τρομακτικούς
γκρεμούς των μονοπατιών κατά την προσέλευση των πιστών ως τη Μονή, καθώς και
ιάσεις πασχόντων από ποικίλες ψυχοσωματικές ανίατες ασθένειες. Τέτοια ποικιλία
θαυμάτων περιγράφει το λυρικό απολυτίκιο της Παναγίας Προυσιώτισσας, ποίημα
προφανώς του Κυρίλλου, που δείχνει τη θαυματουργική δύναμη της Θεοτόκου, που
σκέπει όλη την Ελλάδα.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’.
Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης σὺ προΐστασαι πρόμαχος καὶ τερατουργὸς ἐξαισίων τῆ ἐκ
Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε
Μαριάμ, καὶ γὰρ φωτίζεις ἐν τάχει τοὺς τυφλοὺς, δεινοὺς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καὶ παραλύτους δὲ συσφίγγεις ἀγαθή. Κρημνῶν τε σώζεις καὶ πάσης βλάβης τοὺς σοὶ προστρέχοντας. Δόξα τῷ σῷ ἀσπόρω
τοκετῷ, δόξα τῷ σὲ θαυμαστώσαντι, δόξα τὸ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ τοιαῦτα θαύματα.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς