«Τῇ δευτέρᾳ καὶ ἀδεκάστῳ Παρουσίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μνείαν ποιούμεθα».
Η Αγία μας Εκκλησία κατά τη σημερινή
Κυριακή των Απόκρεω θυμίζει τη μέλλουσα κρίση ως δίκαιη πράξη του Θεού, στην
οποία καταξιώνεται η διδαχή του Ευαγγελίου, η πίστη της Εκκλησίας και ο βίος
των πιστών. Στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου (Ματθ.
κε´ 31-46) περιγράφεται σαφέστατα ότι θα συμβεί το τέλος του πρόσκαιρου
αυτού κόσμου και αυτή η πραγματικότητα αποτυπώνεται και στην ορθόδοξη
εικονογραφία.
Η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας είναι
αποκαλυπτική. Ο Χριστός παριστάνεται «ἐν
δόξῃ» και συνέχεια αποδίδεται η
«Δέηση» με την Παναγία και τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Στην επόμενη σειρά,
εικονογραφείται ο θρόνος της «Ἑτοιμασίας»
(Ψαλμ. 88-89, 15). Στη συνέχεια ένας
άγγελος ξεδιπλώνει ένα ειλητάριο, που συμβολίζει το ανακάτεμα του κόσμου,
τέσσερις άγγελοι με τις τρομπέτες τους ξυπνούν τους νεκρούς από τη γη και τη
θάλασσα. Στα δύο τελευταία διαζώματα έχουμε τις παραστάσεις του Παραδείσου και
της Κόλασης.
Το ένα διάζωμα κατακλύζεται από τους
εκλεκτούς, ενώ η δεξιά πλευρά κυριαρχείται από τη μορφή του Σατανά. Στον
ενδιάμεσο χώρο, εικονίζεται ένα τυπικό βυζαντινό θέμα, η λεγόμενη «Ψυχοστασία»,
το ζύγισμα των ψυχών από τον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Τέλος, στο τελευταίο διάζωμα
δεξιά έχουμε τα βασανιστήρια της Κόλασης. Ο Παράδεισος στη βυζαντινή παράδοση
αντιπροσωπεύεται από τους τρεις Πατριάρχες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ. Η
μεγαλύτερη σημασία δίνεται στον Αβραάμ, ο οποίος πάντοτε κρατά στα χέρια του
τον Λάζαρο (Λουκ. 16, 19-25).
Επιπλέον, στις πύλες του Παραδείσου συναντούμε τις ψυχές των αθώων, την
Παναγία, τον Άγιο Πέτρο, τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και τον καλό ληστή, τον πρώτο
άνθρωπο που εισήλθε στον Παράδεισο, σύμφωνα με την υπόσχεση του Χριστού στο
Γολγοθά.
Τέλος, στην αριστερή πλευρά εικονίζονται
οι τιμωρίες των καταδικασμένων. Πιο συγκεκριμένα, οι λάγνοι καίγονται σε εστίες
πυρός, οι άδικοι κατασπαράζονται από φίδια, οι φιλάργυροι βασανίζονται από τη
φωτιά και οι νωθροί απεικονίζονται διαμελισμένοι. Η απόδοση των τιμωριών στη
βυζαντινή παράδοση βασίστηκε στο Μέγα Γρηγόριο, ο οποίος κήρυξε ότι η τιμωρία
της καταδικασμένης ψυχής είναι τό «αἰώνιο
πῦρ». Το ποτάμι του αιωνίου
πυρός ξεκινά από τα πόδια του Χριστού - Δικαστή και καταλήγει στους
κολασμένους.
Στην ορθόδοξη εικονογραφία της Δευτέρας
Παρουσίας, φαίνεται η αλήθεια ότι ο Παράδεισος και η Κόλαση δεν υπάρχουν εξ
επόψεως του Θεού, αλλά υπάρχουν εξ επόψεως του ανθρώπου, αφού ο Θεός δεν έφερε
την Κόλαση για να τιμωρήσει τον άνθρωπο. Είναι αξιοσημείωτο ότι από τον θρόνο
του Θεού εξέρχεται το φως που φωτίζει τους δικαίους και από τον ίδιο τον θρόνο
εξέρχεται ο πύρινος ποταμός που καίει τους αμαρτωλούς.
Αυτό απηχεί την διδασκαλία της Ορθόδοξης
Εκκλησίας, όπως διατυπώνεται από τους Αγίους Πατέρες, ότι όπως ο κτιστός ήλιος
έχει δύο ιδιότητες, την φωτιστική και την καυστική, έτσι και η άκτιστη Χάρη του
Θεού φωτίζει και κατακαίει. Έτσι, ο Θεός διακόπτει την φλόγα του πυρός,
ξεχωρίζει την φωτιστική από την καυστική ενέργεια, οπότε το πυρ της Κολάσεως
είναι αλαμπές και το φως του Παραδείσου είναι άκαυστο.
«Τῇ ἀφάτῳ φιλανθρωπίᾳ σου, Χριστὲ ὁ Θεός, τῆς εὐκταίας σου φωνῆς ἡμᾶς καταξίωσον, καὶ τοῖς ἐκ δεξιῶν σου συναρίθμησον,καὶ ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν!»
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς