Στις 23
Φεβρουαρίου, η Εκκλησία εορτάζει την ιερή μνήμη του αγίου ιερομάρτυρα
Πολυκάρπου επισκόπου Σμύρνης.
Ο άγιος Πολύκαρπος μαρτύρησε το 156 μετά
Χριστόν, σε ηλικία ενενήντα ετών. Ήταν μαθητής του αποστόλου και ευαγγελιστή
Ιωάννη και φίλος του αγίου ιερομάρτυρα Ιγνατίου επισκόπου Αντιοχείας. Όταν ο
άγιος Ιγνάτιος περνούσε από τη Σμύρνη, οδηγούμενος στη Ρώμη όπου μαρτύρησε στον
ιππόδρομο, ο άγιος Πολύκαρπος ασπάσθηκε τις αλυσίδες, με τις οποίες τον είχαν
δεμένο σαν κακούργο και τον αποχαιρέτισε με δάκρυα. Ο άγιος Ειρηναίος, μαθητής
του αγίου Πολυκάρπου, λέει για το δάσκαλό του· «Νομίζω πως ακόμα τον ακούω να μας διηγείται πώς ομιλούσε με τον Ιωάννη
και τους άλλους αυτόπτες μάρτυρες του Κυρίου».
Ο άγιος λοιπόν Πολύκαρπος είναι από τους
Επισκόπους της Εκκλησίας αμέσως μετά τους αγίους Αποστόλους. Σώζεται το
Μαρτύριό του, σε ένα αρχαίο κείμενο, που ομιλεί για το πώς συνελήφθη και
δικάστηκε και θανατώθηκε ο Άγιος. Εκεί λοιπόν ο άγιος Πολύκαρπος ονομάζεται
«διδάσκαλος αποστολικός και προφητικός, επίσκοπος της εν Σμύρνη καθολικής
Εκκλησίας». Το μεταποστολικό αυτό κείμενο πρέπει να γράφτηκε μέσα σε δέκα
χρόνια από το θάνατο του αγίου Πολυκάρπου από αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων.
Βλέπομε λοιπόν εκεί όχι μόνο τη μαρτυρική τελείωση του αγίου, αλλά και τον
τρόπο γενικά, με τον οποίο στους διωγμούς πιάνονταν οι Άγιοι κι έδιναν τη ζωή
τους για την πίστη τους.
Σύμφωνα πάντα με το Μαρτύριο του αγίου
Πολυκάρπου, σε μια εξέγερση των Εβραίων και των ειδωλολατρών εναντίον των
χριστιανών, ο Άγιος κρύφτηκε από τους πιστούς στα περίχωρα της Σμύρνης. Ο
εξαγριωμένος όχλος φώναζε· «Αίρε τους
αθέους! Ζητείσθω ο Πολύκαρπος!». Άθεοι ήσαν οι χριστιανοί, κι ο Πολύκαρπος ο
υπεύθυνος της Εκκλησίας.
Μια νύχτα τότε, ο άγιος Πολύκαρπος είδε
όνειρο πως καιγόταν το προσκέφαλό του· προβλέποντας το μαρτυρικό θάνατό του,
είπε το πρωί στους χριστιανούς· «η βουλή
τού Θεού είναι να καώ ζωντανός». Οι διώκτες ανακάλυψαν κι έπιασαν τον Άγιο την
ώρα που προσευχότανε και, καθώς λέγει το αρχαίο κείμενο, «τον κάθισαν σ’ ένα
υποζύγιο και τον έφεραν στην πόλη», κι η ημέρα ήταν Μέγα Σάββατο.
Πολλοί από εκείνους που πήγαν να πιάσουν
τον άγιο Πολύκαρπο μετανόησαν, όταν τον είδαν ένα τέτοιο σεβαστό γέροντα να
προσεύχεται. Αλλά ο ανακριτής ύστερα προχώρησε στο έργο του. «Τί κακό είναι
τάχα», είπε στον Άγιο, «να αποδώσεις τιμή στον Καίσαρα και να θυσιάσεις στους
Θεούς για να σωθείς;». Κι ο άγιος Πολύκαρπος με θάρρος και αποφασιστικότητα
απάντησε· «δεν θα κάνω αυτό που με συμβουλεύετε». Ο ανακριτής και δικαστής
συνέχισε· «Σεβάσου την ηλικία σου. Ορκίσου στο βασιλιά. Ορκίσου και θα σε
απολύσω. Βρίσε το Χριστό». Αυτές ήσαν οι στερεότυπες προτροπές και υποσχέσεις
σε κάθε ανάκριση και δίκη των χριστιανών.
Σε όλα αυτά ο γέροντας επίσκοπος
απάντησε· «Ογδόντα έξη χρόνια υπηρετώ το Χριστό και δεν με αδίκησε σε τίποτε,
πώς μπορώ να βλασφημήσω το Σωτήρα μου;». Αμέσως ύστερα ο δημόσιος κήρυκας
φώναξε στο λαό· «Ο Πολύκαρπος ομολόγησε πως είναι χριστιανός!». Κι ο λαός,
έτοιμος όπως πάντα, έριξε τη ψήφο του· «Αυτός είναι ο διδάσκαλος της Ασίας, ο
πατέρας των χριστιανών, που κατάργησε τους θεούς μας, που διδάσκει να μην τους
προσκυνούν!». Στο τέλος, αληθεύοντας το όνειρο, η απόφαση ελήφθη· ο Πολύκαρπος να
καεί ζωντανός. Όταν πήγαν να τον δέσουν στο στύλο για να βάλουν γύρω του φωτιά,
ο Πολύκαρπος είπε· «Αφήστε με, ανάψτε τα ξύλα και πέφτω μόνος μου στη φωτιά».
Όταν σε λίγο φούντωσαν οι φλόγες, έκαναν σαν καμάρα επάνω από το γηραλέο σώμα
και δεν το έκαιγαν, παρόμοια σαν τους τρεις παίδες στη Βαβυλώνα. Στο τέλος ο
δήμιος με το μαχαίρι πήρε το λευκόμαλλο κεφάλι του αγίου επισκόπου.
Ένα Μέγα Σάββατο, που ξημέρωνε στην
ημέρα της Ανάστασης, ο αποστολικός διδάσκαλος και επίσκοπος Σμύρνης Πολύκαρπος
«ετελειώθη δι’ αίματος» και κοιμήθηκε για να εγερθεί «εν τη αναστάσει εν τη
εσχάτη ημέρα». Όταν έμπαινε στο στάδιο, μια φωνή που την άκουσαν όσοι πιστοί
τον συνόδευαν, ήλθε από τον ουρανό. «Ίσχυε Πολύκαρπε, και ανδρίζου!». Ήταν η
φωνή εκείνου, που λέγει στην «Αποκάλυψη»: «…εγενόμην νεκρός, και ιδού ζων είμι
εις τους αιώνας των αιώνων». Η ίδια φωνή, που λέγει και προς τον άγγελο «της εν
Σμύρνη Εκκλησίας»· «Γίνου πιστός άχρι θανάτου και δώσοί σοι τον στέφανον της
ζωής». Αμήν.
Πηγή:
«Εικόνες έμψυχοι»,
+Διονυσίου,
Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τήν κλῆσιν τοῖς ἔργοις
σου, ἐπισφραγίσας σοφέ, ἐλαία κατάκαρπος, ὤφθης ἐν οἴκῳ Θεοῦ, Πολύκαρπε ἔνδοξε∙ σύ γαρ ως Ἱεράρχης, καί στερρός Ἀθλοφόρος, τρέφεις τήν Ἐκκλησίαν, λογικῇ εὐκαρπίᾳ, πρεσβεύων Ἱερομάρτυς, ὑπέρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς