Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αναφέρει στο «Ιερό Πηδάλιο»,
ότι «ο λόγος που νηστεύουμε την Παραμονή των Θεοφανείων (όπως νηστεύουμε κατά
τον ίδιο τρόπο και την Παραμονή των Χριστουγέννων), είναι για να αναπληρώσουμε
τη Νηστεία που χάνουμε, όταν οι Εορτές των Θεοφανείων ή των Χριστουγέννων
συμβούν Τετάρτη ή Παρασκευή (ημέρες κατά τις οποίες θα είχαμε Νηστεία, όμως
λόγω των Μεγάλων Αυτών Εορτών τρώμε τα πάντα)».
Ωστόσο, υπάρχει μία μικρή παρανόηση σχετικά με το λόγο της
νηστείας. Αυτή την ημέρα, δεν νηστεύουμε για να πιούμε τον Μεγάλο Αγιασμό,
(άλλωστε και την παραμονή τελείται η ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού) αλλά η
νηστεία μας προετοιμάζει για τη μεγάλη εορτή των Θεοφανείων. Ο Αγιασμός
εντάσσεται στα Θεοφάνεια ως συμβολική ανάμνηση της δωρεάς της Θείας αναγεννήσεως
από τον Χριστό. Στην αρχαία Εκκλησία, οι εορτές των Χριστουγέννων και των
Θεοφανείων εορτάζονταν μαζί ως εορτή των Επιφανείων και πριν από αυτήν
προηγούνταν νηστεία.
Οι Άγιοι Πατέρες χώρισαν τις δύο αυτές γιορτές και όρισαν τα
Χριστούγεννα να εορτάζονται στις 25 Δεκεμβρίου και τα Θεοφάνεια στις 6
Ιανουαρίου. Έτσι μετά τον χωρισμό τους, η νηστεία που προηγείται τελειώνει τα
Χριστούγεννα. Γι΄αυτό η Εκκλησία όρισε να νηστεύουμε μόνο την Παραμονή των
Θεοφανείων (ως κατάλοιπο της νηστείας των
Χριστουγέννων) και όχι περισσότερες ημέρες, αφού βρισκόμαστε στην
εορταστική περίοδο του αγίου Δωδεκαημέρου.
Ἀπολυτίκιον.
Ήχος δ'. Κατεπλάγη Ιωσήφ.
Ἀπεστρέφετο ποτέ, ὁ Ἰορδάνης ποταμός, τῇ μηλωτῇ Ἐλισαιέ, ἀναληφθέντος Ἠλιού, καὶ διῃρεῖτο τὰ ὕδατα ἔνθεν καὶ ἔνθεν· καὶ γέγονεν αὐτῷ ξηρὰ ὁδὸς ἡ ὑγρά, εἰς τύπον ἀληθῶς τοῦ Βαπτίσματος, δι᾽ οὗ ἡμεῖς τὴν ῥέουσαν, τοῦ βίου διαπερῶμεν διάβασιν, Χριστὸς ἐφάνη, ἐν Ἰορδάνῃ, ἁγιάσαι τὰ ὕδατα.
Κοντάκιον. Ἦχος δ'. Ἐπεφάνης σήμερον
Ἐν τοῖς ρείθροις σήμερον τοῦ Ἰορδάνου, γεγονώς ὁ Κύριος, τῷ Ἰωάννῃ ἐκβοᾶ: Μή δειλιάσῃς βαπτίσαι με, σῶσαι γάρ ἥκω, Ἀδάμ τόν πρωτόπλαστον.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς