Κατάγονταν από την Αντιόχεια της Συρίας και είχε ελληνική εθνικότητα. Ήταν κάτοχος της ελληνιστικής παιδείας και γνώστης της ιστορικής μεθόδου της εποχής του, μιλούσε με ευχέρεια την ελληνιστική κοινή γλώσσα. Στο επάγγελμα ήταν ιατρός και ζωγράφος, ιστόρησε εικόνες (όπως την Παναγία με τον Χριστό και τους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο). Κατηχήθηκε από τον Απόστολο Παύλο και τον ακολούθησε ως πιστός συνεργάτης του στο κήρυγμα του Ευαγγελίου (υπογράφει στις επιστολές του Αποστόλου των Εθνών).
Έγινε Απόστολος του Χριστού και περιόδευσε στη Βοιωτία, Αχαΐα, Δαλματία, Ιταλία, Γαλλία κ.α. Κατατάσσεται στους τέσσερις Ευαγγελιστές, διότι συνέγραψε το τρίτο κατά σειρά Ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης και τις Πράξεις των Αποστόλων, έργα με μεγάλη θεολογική και φιλολογική αξία.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς μετά το θάνατο του Αποστόλου Παύλου κατά την παράδοση και σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, έζησε, δίδαξε, έγραψε και πέθανε στη Θήβα σε ηλικία 80 ετών.
Στην πόλη της Θήβας κτίστηκε ναός προς τιμήν του Ευαγγελιστή Λουκά και το ιερό λείψανο τοποθετήθηκε από τους χριστιανούς σε ρωμαϊκή λάρνακα, η οποία σώζεται μέχρι σήμερα, πιθανόν πάνω από τον αρχικό του τάφο. Το 357 μ.Χ. ο υιός του Μ. Κωνσταντίνου Κωνστάντιος, μετέφερε το ιερό λείψανο στην Κωνσταντινούπολη, στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Με το πέρας των χρόνων, τα λείψανο μεταφέρθηκε στην Πάδοβα της Ιταλίας και από το 2000, μετά από πολυετείς προσπάθειες της Εκκλησίας, επεστράφη τμήμα των ιερών λειψάνων στην κενή λάρνακα στο Ναό του Αποστόλου Λουκά στη Θήβα.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’.
Ἀπόστολε Ἅγιε, καὶ Εὐαγγελιστὰ Λουκᾶ, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Λουκᾶν τὸν θεηγόρον καὶ τοῦ Παύλου συνέκδημον καὶ Εὐαγγελίου τοῦ τρίτου συγγραφέα θεόπνευστον, ἐν ὕμνοις τιμήσωμεν, πιστοί, ὡς ἄξιον ἐργάτην τοῦ Χριστοῦ. Τῷ φωτι γὰρ τοῦ Κυρίου καταυγασθεὶς μετέδωκε φῶς τῷ κόσμῳ. Γράψας τὰς θαυμαστὰς παραβολάς, σύστασιν ἐκκλησίας τε τῇ ἐπελεύσει τοῦ πνεύματος ἱστορησάμενος.
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς
