«Ο άγιος μεγαλομάρτυς Ευστάθιος ήταν αξιωματικός στην πόλη των Ρωμαίων, επί Τραϊανού βασιλέως. Ονομαζόταν Πλακίδας και η γυναίκα του Τατιανή, ήταν πολύ πλούσιος και μολονότι ειδωλολάτρης, με μεγάλη χαρά έδινε ελεημοσύνες στους πτωχούς. Κάποια φορά που είχε βγει στο κυνήγι, του φανερώθηκε μία έλαφος, την οποία άρχισε να καταδιώκει. Την ώρα που επρόκειτο να τη φτάσει, βλέπει στα κέρατά της τον τίμιο σταυρό του Χριστού, ενώ από τα κέρατα ήλθε φωνή που έλεγε: «Ω, Πλακίδα, γιατί με καταδιώκεις; Εγώ είμαι ο Χριστός!».
Μετά το συγκλονιστικό αυτό γεγονός, πίστεψε στον Χριστό και βαπτίστηκε, οπότε και άρχισε ο πόλεμος εναντίον του από τον ανθρωποκτόνο διάβολο: έχασε τον πλούτο του, είδε τη γυναίκα του αιχμάλωτη, τα παιδιά του αρπάχτηκαν από θηρία και ο ίδιος βρέθηκε σε μεγάλη φτώχεια. Ο Θεός επέτρεψε όμως να βρει και πάλι τη γυναίκα και τα παιδιά του, όπως και να τον αναζητήσει ο βασιλιάς, ο οποίος τον έδωσε το προηγούμενο αξίωμά του. Ύστερα από όλα αυτά, ήλθε η ώρα του μαρτυρίου. Διότι αναγκάστηκε να θυσιάσει στα είδωλα, κάτι βεβαίως που αρνήθηκε αμέσως, γι’ αυτό και ρίχτηκε μέσα σε χάλκινο πυρακτωμένο από φωτιά βόδι, μαρτύριο με το οποίο και τελειώθηκε».
Ο άγιος Ευστάθιος ήταν ευγενικής καταγωγής, εκλεκτή ψυχή και γενναίος στο σώμα. Υπήρξε δίκαιος, εγκρατής και ελεήμων, συνετός και ενάρετος. Με παράδοξο τρόπο προσήλθε στη χριστιανική πίστη, σαν τον Απόστολο Παύλο. Βαπτίσθηκε με όλη του την οικογένεια, αγάπησε πολύ τον Κύριο, εμπιστεύθηκε τη ζωή του στα χέρια Του και σήκωσε το σταυρό του με αφάνταστη υπομονή, σαν τον Ιώβ. Δοκιμάσθηκε δεκαέξι χρόνια αυτός και η οικογένειά του.
Με τη δύναμη του Χριστού μαρτύρησαν όλοι τους, για να μην θυσιάσουν στα είδωλα βιώνοντας το λόγο της Γραφής: «Μακάριος ἀνὴρ ὃς ὑπομένει πειρασμὸν ὅτι δόκιμος γενόμενος λήψεται τὸν στέφανον τῆς ζωῆς, ὃν ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν» (Ιακώβου, α' 12). (Δηλαδή, πανευτυχής είναι ο άνθρωπος που υπομένει τη δοκιμασία των θλίψεων. Διότι έτσι γίνεται σταθερός και δοκιμασμένος, για να πάρει το λαμπρό και ένδοξο στεφάνι της αιώνιας ζωής, που υποσχέθηκε ο Κύριος σ' αυτούς που Τον αγαπούν). Η μνήμη τους εορτάζεται στις 20 Σεπτεμβρίου.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Ἀγρευθείς οὐρανόθεν πρὸς εὐσέβειαν ἔνδοξε, τῆ τοῦ σοὶ ὀφθέντος δυνάμει, δι’ ἐλάφου Εὐστάθιε,
ποικίλους καθυπέστης πειρασμούς, καὶ ἤστραψας
ἐν ἄθλοις ἱεροῖς, σὺν τῆ θεία σου συμβίω καὶ τοῖς υἱοῖς, φαιδρύνων τοὺς βοώντας σοι. Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ δείξαντι σὲ ἐν παντί, Ἰὼβ παμμάκαρ δεύτερον.
Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Τὰ πάθη Χριστοῦ, σαφῶς μιμησάμενος, καὶ τούτου πιών, πιστῶς
τὸ ποτήριον, κοινωνὸς Εὐστάθιε, καὶ τῆς δόξης σύγκληρος γέγονας,
παρ' αὐτοῦ τοῦ πάντων Θεοῦ, λαμβάνων ἐξ ὕψους θείαν ἄφεσιν.
Ἐκ
τῆς
Ἱερᾶς
Μονῆς