Εισερχόμαστε στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή και η
Εκκλησία μας καθορίζει, στο Ευαγγέλιο της Κυριακής της Τυρινής (Ματθ. 6,
14-21), τα εφόδια και τις προϋποθέσεις, με τις οποίες θα αξιοποιήσουμε τον
πνευματικό μας αγώνα που θα αναλάβουμε. Μόνον έτσι ο κόπος της νηστείας θα έχει
σωτήριο νόημα, και θα ζήσουμε τα Πάθη και την Ανάσταση του Κυρίου σε μία νέα «ἐν
Χριστῷ ζωή».
Τα εφόδια είναι:
1.
Η συγχωρητικότητα έναντι των συνανθρώπων μας:
«ἐάν γάρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει
καί ὑμῖν ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος». (Ματθ. 6, 14)
Η θεία αγάπη που εκφράζεται σαν άφεση αμαρτιών,
δημιουργεί στον άνθρωπο την αυτονόητη υποχρέωση να φέρεται και αυτός με την
ίδια επιείκεια στον συνάνθρωπό του. Τον οδηγεί στην ίδια συγχωρητικότητα έναντι
του αδελφού, ειδάλλως η στάση του είναι υποκριτική και δεν βρίσκεται σε αρμονία
με το θείο θέλημα. Αναγκαίος όρος, για να αρχίσουμε «τόν καλόν τῆς νηστείας ἀγῶνα»
είναι η αποκατάσταση των κοινωνικών μας σχέσεων, σε σωστή βάση με την αμοιβαία
συγχώρηση. Γι’ αυτό ο πρώτος εσπερινός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ονομάζεται
εσπερινός της συγγνώμης και καταλήγει με το παλαιό μοναστικό έθιμο της
αλληλοσυγχώρησης.
2. Η αληθινή
Νηστεία:
«Νηστεύοντες ἀδελφοὶ σωματικῶς, νηστεύσωμεν καὶ
πνευματικῶς…»
Στιχηρό Ιδιόμελο
Ας
μην κάνουμε το λάθος να την περιορίσουμε μόνο στην αποχή από συγκεκριμένες
τροφές, διότι:
«Ἀληθής νηστεία ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια
γλώσσης, καταλαλιᾶς, ψευδοῦς καί ἐπιορκίας. Ἡ τούτων ἔνδεια, νηστεία ἔστιν ἀληθής
και εὐπρόσδεκτος», θα ακούσουμε στον εσπερινό της Καθαράς Δευτέρας.
Ας δούμε πώς περιγράφει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
το αληθινό περιεχόμενο της νηστείας, που συνιστά το ήθος όλης της Μεγάλης
Τεσσαρακοστής:
«Η αξία της νηστείας δεν είναι η αποχή από τις τροφές, αλλά η
απομάκρυνση από τις αμαρτίες. Έτσι, εκείνος που περιορίζει την νηστεία μόνο
στην αποχή από τις τροφές, εκείνος είναι που την ατιμάζει περισσότερο.
Νηστεύεις; Δείξε το με τα έργα σου. Εάν δεις φτωχό, ελέησέ τον. Εάν δεις εχθρό,
συμφιλιώσου μαζί του. Εάν δεις όμορφη γυναίκα, προσπέρασέ την. Να μη νηστεύει
το στόμα μόνον, αλλά και οι οφθαλμοί και τα ώτα και τα πόδια και τα χέρια και
όλα τα μέλη του σώματός μας. Να νηστεύουν τα αρπαχτικά χέρια και να
καθαρίζονται από την πλεονεξία. Να νηστεύουν τα πόδια, απομακρυνόμενα από
τόπους αμαρτωλούς… Δεν τρως κρέας; Να μη χορταίνεις την ακολασία με τα μάτια.
Να νηστεύει και η ακοή, που σημαίνει να μη δέχεσαι κατηγορίες και διαβολές για
τους άλλους… Να νηστεύει και το στόμα από αισχρά λόγια και λοιδορίες. Γιατί,
ποιο είναι το όφελος αν απέχουμε από το κρέας, αλλά δαγκώνουμε και κατατρώγουμε
τους αδελφούς; Εκείνος που συνεχίζει να κατηγορεί τους άλλους έφαγε αδελφικό
κρέας, δάγκωσε την σάρκα του αδελφού του» (PG 49,47-59).
Η αληθινή νηστεία έχει χαρακτήρα παιδαγωγικό. Διδάσκει
τον άνθρωπο να μη βασίζεται στα υλικά αγαθά, αλλά στην προσωπική του σχέση με
τον Θεό. Η νηστεία γίνεται αφορμή να προσεγγίσουμε τον Θεό, να Τον αγαπήσουμε
και να φροντίσουμε να κατοικήσει στην καρδιά μας ο Κύριος. Άρα η νηστεία
αποβλέπει στην ενίσχυση της πνευματικής μας ανάτασης και επικοινωνίας με το
θείο και στην αποφυγή της αμαρτίας.
3. Ο θησαυρός μας οι
αρετές:
«ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ
καρδία ὑμῶν» (Ματθ. 6, 21)
Ο
αληθινός θησαυρός είναι ο Ιησούς Χριστός και η σχέση μας μαζί Του. Το βίωμα της
Σαρακοστής είναι μία ευκαιρία αφύπνισης, για να συνειδητοποιήσουμε την αξία των
ουρανίων αγαθών και της παρουσίας του Θεού στον καθημερινό μας αγώνα. Να
στρέψουμε την καρδιά μας προς τους μόνιμους και άφθαρτους θησαυρούς του
ουρανού, τους θησαυρούς των αρετών. Η εμπιστοσύνη στο Θεό της Αγάπης μας
δείχνει το δρόμο της μετανοίας μέσω των μυστηρίων της Εκκλησίας μας, της
καρδιακής προσευχής και της αγάπης στο συνάνθρωπο.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσκαλεί κάθε άνθρωπο στη σωτηρία
και του παρέχει όλα τα εφόδια. Η μεγαλύτερη πνευματική ευκαιρία είναι η Μεγάλη
Τεσσαρακοστή.
«Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι
εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς Νηστείας ἀγῶνα…»
Ιδιόμελο Αίνων της Τυροφάγου.
Ευχόμαστε να ζήσουμε μία τέτοια κατανυκτική και
πνευματική Σαρακοστή με συγχωρητικότητα,
αληθινή νηστεία και έντονη την παρουσία του Θεού-Πατέρα στην ύπαρξή μας.
Εκ της Ιεράς Μονής